محاسبه قیمت مبنا

حجم مبنا در بورس چیست + فیلم آموزش حجم مبنا

حجم مبنا در بورس؛ تاثیرات حجم مبنا در معاملات بازار سرمایه

شما می‌توانید سرفصل مدنظر خود از فهرست محتوای این مقاله انتخاب کنید تا به قسمت مربوطه هدایت شوید:

• حجم مبنا از چه تاریخی به جریان افتاد؟
• توضیح آسان حجم مبنا در بورس
• تاثیر حجم مبنا در معاملات روزانه
• راه­های مشاهده حجم مبنا در یک سهم
• چطور می توان حجم مبنا را محاسبه کرد؟
• نکات مثبت و منفی حجم مبنا

ازجمله مواردی که قادر است کنترل بازار سرمایه را به دست بگیرد «حجم مبنا» است. اغلب حجم مبنا در جاهایی که نماینده قانون قصد پیشگیری از دخالت افرادی که از دست بردن در قیمت ها قصد سوء استفاده کردند، کاربرد دارد. هدف از این کار فراهم آوردن بستری مناسب برای قیمت گذاری سهام در بورس است.

تعداد زیادی از صنایع فعال در سرمایه گذاری و اقشار مختلف با دارایی های متفاوت، از سهام هایی در یک شرکت خاص برخوردار هستند. خود کارگزاری ها نیز در دادوستد های گسترده سهام و در بازار مالی فعالیت گسترده دارند.

تنها امکانی که در این بین باعث می شود تا عموم مردم و صنایع مختلف با اطمینان خاطر دست به خرید و فروش سهام بزنند، سازمان بورس و اوراق بهادار است. این سازمان که ناظر اصلی بر اجرای صحیح معاملات بورسی است، دارای زیر مجموعه­های متعدد از جمله مجموعه بزرگ فرابورس ایران و شرکت بورسی اوراق بهادار تهران هستند. بنابراین این شرکت بزرگ به همراه زیرمجموعه هایش، با قرار دادن تبصره های قانونی مثل همین حجم مبنا و غیره، از ایجاد خطر برای دارایی های افراد جلوگیری می کنند. در نتیجه بموقع نیز دست هر مداخله گر، در روند قانونی معاملات را کنار می زنند.

حجم مبنا از چه تاریخی به جریان افتاد؟

حسین عبده تبریزی فردی بود که در سال 1382، حجم مبنا را در بازار بورس و سازمان اوراق بهادار به جریان انداخت. طوریکه ابتدا قصد داشتند که همه افراد، 250 روز در سال را به فعالیت بپردازند. پس درصدی هم که قرار بود از تمام سهم های موجود در یک صنعت بورسی معامله شود، به اندازه 15% باشد.

بنابراین برای جریان داشتن هزینه انتهای کار باید به اندازه عدد 0.0006 از تعداد کل سهام شرکت مذکور، حجم مبنای یک سهم در طی یک روز قرار داده می شد. درصد این قانون در سال 1383 تبدیل به 20% شد و میزان حجم مبنا از عدد 0.0006 سهام، به عدد 0.0008 انتقال پیدا کرد.

کاهش 10 درصدی حجم مبنای سهام، در سال 93 اتفاق افتاد، طوریکه این درصد تا روز 12 اسفند 98، به همین میزان ماند و تغییری هم نکرد.

توضیح آسان حجم مبنا در بورس

گاهی در طی یک روز همه سهم های مجاز که در آن صنعت وجود دارند، بصورت خرید و فروش درمی آیند. به نحوی که درصد نوسانات مشخصی که در تمام ساعات آن روز جریان داشته، نوع قیمت گذاری فردای آن روز را برای سهم مورد نظر مشخص کنند. در واقع این ساده ترین تعریفی است که سازمان بورس و اوراق بهادار برای حجم مبنا تعیین کرده است.

حتی قیمت پایانی سهام و حجم مبنا نیز در ارتباط مستقیم با یکدیگر هستند. زیرا حجم مبنا در کمترین مقدار سهم های موجود در یک صنعت می تواند در طول یک روز مورد دادوستد قرار بگیرد. به خاطر این است که توانایی مطلابقت قیمت پایانی یدآید آید آآااخرید و فروش را در محدوده دامنه نوسان، با آخرین قیمت دادوستد شده در آن روز معاملاتی را پیدا می کند. پس در نتیجه میانگین وزنی برای قیمت های معاملاتی، قیمت پایانی را در کل آن روز تشکیل می دهد.

تاثیر حجم مبنا در معاملات روزانه

این تاثیر به این شکل خود را نشان می دهد که وقتی تعداد حجم مبنا، بیشتر از تعداد کل سهم های دادوستد شده قرار داده شود. طوریکه تعداد حجم مبنا از یک میزانی بالاتر نمی رود و در نتیجه به تناسب همه اینها، آخرین قیمت از تغییرات کمتری نیز برخوردار می شود. مثلا اگر عدد 6 میلیون، تعداد حجم مبنای یک سهام بوده و به میزان 3 درصد هم کل دادوستدهای مالی مثبت باشد. در ادامه جریان معاملات هم اگر فقط از تمام سهم های معاملاتی آن روز فقط 2 میلیون خرج شود، بنابراین آخرین نرخ آن روز پایین تر از قیمت نهایی خرید و فروش قرار می گیرد. در نتیجه حجم دادوستد شده در آن روز به میزان حجم مبنا نخواهد رسید. پس با این تفاسیر محدوده آخرین نرخ برای این معامله بصورت مثبت و 1 درصد است.

راه­های مشاهده حجم مبنا در یک سهم

آسان ترین و رایج محاسبه قیمت مبنا ترین راه برای دیدن حجم مبنا در یک سهم، از طریق سایتی به نام « مدیریت و فناوری بورس تهران TseL» است. پس با ورود به سایت مذکور، براحتی امکان دستیابی به نمادهای درخواستی را دارید. به شکل زیر توجه کنید، این تصویر حجم مبنای بانک تجارت با نماد اختصاصی «وتجارت» را نشان می دهد.

چطور می توان حجم مبنا را محاسبه کرد؟

در شورای عالی بورس مصوبه ای مقرر شده که بر طبق آن صنعت هایی از قبیل پایه بورس ایران، بازارهای 1، یا بازارهای 2 که عدد حجم مبنای آنها، نزدیک به 4 در ده هزار در مقدار سهم های آن شرکت دارد پیاده سازی شود.

حجم مبنای ذکر شده به شکل داینامیک بوده و به عبارتی دیگر حجم مبنای هر تعداد سهمی که وجود دارد، نسبت به نرخ آخرین ساعات روزی که سهام در آن دادوستد شده را اندازه گیری می کنند. سپس نتیجه اش در هفته جدید و ابتدایی ترین ساعت آن روز گذاشته می شود.

بنابراین در صورتی حجم مبنا روند کاهشی می گیرد که هزینه سهم ها بالا باشد و بالعکس اگر حجم مبنا روند رو به بالا داشته باشد، قیمت کمی خواهد داشت.

مواقعی که عدد 1 بیانگر حجم مبنای آن شرکت است

در سال های گذشته و قبل از تصویب و اجرای جدیدترین قانون در رابطه با حجم مبنا، شرکت هایی که در بازار معاملاتی فرابورس بودند، حجم مبنا نداشتند. با این وضعیت عدد 1 به عنوان حجم مبنای آنها محسوب می شد. بنابراین برای اینکه قیمت نوسان بگیرد، باید با هر قیمتی که مواجه شدید، خرید و فروش کنید. این مسئله جدا از بحث حجم معاملاتی است. ولی محاسبه قیمت مبنا با این وجود همچنان برای میانگین وزنی، معیار آخرین قیمت است.

مواردی هم در سهم ها وجود دارد که حجم مبنا همان 1 در نظر گرفته می شود، در زیر با چند مورد از آنها آشنا می شوید.

• بروز گره اقتصادی
• خرید و فروش های عمده یا بلوکه شده
• به بیرون درز کردن اخبار خصوصی از طریق شرکت ها
• دامنه نوسان در معامله برای سهام شرکت ها
• هنگاهی که به دلایل متعدد نماد شرکت های حاظر در فرابورس یا حتی بورس دچار توقف شوند.

نکات مثبت و منفی حجم مبنا

پیشگیری از بوجود آمدن قیمت های کاذب از ویژگی های مثبت در حجم مبنا به حساب می آید. البته وقتی صف های معاملاتی به جریان می افتند، به میزان بالا پول بصورت بلوکه درآمده و باعث پایین آوردن حرکت افزایشی و کاهشی نوسانات قیمت می شود.

به عبارتی زمانی هم که سهام خشک شده و حجم معاملات کاهش می یابد، سازمان بورس در یک بازه زمانی مشخص اجازه باز شدن نماد سهام را می دهد، آن هم در حالیکه حجم مبنا و دامنه نوسان را ندارد. از این طریق دادوستدها به جریان افتاده و قیمت­های پیشنهادی هر دو طرف یعنی فروشنده و خریدار، جایگزین هم می شوند.

قیمت پایانی سهم بیانگر چیست؟

هنگامی که می‌خواهیم وارد بورس شویم بعد از دریافت کد بورسی، معمولا توصیه می‌شود که افراد به تابلوی معاملاتی هر سهم مراجعه کنند. در سایت مدیریت فناوری بورس تهران می‌توانید با جستجوی نام شرکت و یا نماد معاملاتی مختص آن، تابلوی معاملاتی مرتبط با سهام شرکت را ببینید. در این مطلب می‌خواهیم راجع‌به قیمت پایانی مندرج در این تابلو صحبت کنیم.

قیمت پایانی چیست؟

میانگین وزنی تمامی قیمت‌هایی که سهم در طول روز معامله می‌شود، قیمت پایانی آن سهم را تشکیل می‌دهند. این قیمت به‌صورت خودکار باتوجه به قیمت هر معامله و حجم آن تغییر می‌کند.

فرض کنید تعداد کل معاملات انجام شده در طول یک روز سهم ایکس، برابر با 100 باشد. اگر از این تعداد سهم 38 تای آن در قیمت 2500 ریال، 43 عدد آن در قیمت 2860 ریال و 19 عدد باقی مانده در قیمت 2350 معامله شوند. قیمت پایانی سهم چقدر خواهد شد؟

اگر کل معاملات امروز همین مقدار باشد، قیمت پایانی برابر با 2626 خواهد بود. قیمت مجاز هر روز نیز نسبت به قیمت پایانی روز قبل مشخص خواهد شد. قیمت یک سهم در طول روز نمی‌تواند بیشتر از بازه قیمتی معرفی شده روی تابلو نوسان کند. به این بازه قیمتی، قیمت مجاز می‌گویند.

بررسی تابلوی معاملاتی و توجه به قیمت پایانی

حال بیایید با هم تابلوی معاملاتی روز قبل یک سهم را بررسی کنیم. به قیمت پایانی آن توجه کنید. این قیمت نمی‌تواند از قیمت مجاز بیشتر یا کمتر باشد.

در تصویر زیر می‌بینیم که حجم مبنا برابر با 3,026,634 است و حجم معاملات از این مقدار بیشتر بوده است. بنابراین می‌توان گفت که این قیمت از طریق روش معرفی شده در بالا محاسبه شده است.

طبق دستورالعمل‌های ابلاغ شده قیمت سهم در یک روز معاملاتی برای سهم‌های پذیرفته‌شده در بورس نمی‌تواند بیشتر از مثبت و منفی پنج درصدِ قیمت پایانی روز قبل تغییر کند.

در مثالی که زدیم قیمت بدست آمده سهم در روز قبل 36,080 بوده است. بیایید قیمت مجاز روز بعد را حساب کنیم. برای این کار محاسبه قیمت مبنا قیمت روز قبل را در صورت رشد و افت پنج درصدی قیمت محاسبه می‌کنیم.

بیشترین قیمت مجاز روز بعد (36,080 *1.05= 36,884)

کمترین قیمت مجاز روز بعد (36,080 *0.95= 34,276)

حال به سراغ تابلو معاملاتی سهم در روز بعد می‌رویم. همان‌طور که در تصویر زیر می‌بینید، قیمت مجاز روز بعد تقریبا با بازه قیمتی که ما محاسبه کردیم یکی است. این تفاوت 4 ریالی هم، به‌خاطر رندسازی اعداد توسط سیستم است.

تابلو معاملاتی سهم در تاریخ 1399/8/26

قیمت آخرین معامله

پس تا اینجا فهمیدیم که قیمت پایانی چیست و به چه منظور از آن استفاده می‌شود. نکته‌ای که باید به آن توجه کرد، این است که این قیمت با قیمت آخرین معامله متفاوت است. قیمت آخرین معامله که در تابلوی روزانه به اختصار معامله نوشته می‌شود، نشان دهنده قیمت آخرین معامله در ساعت بازار است. همان‌طور که می‌بینید این قیمت با قیمت پایانی متفاوت است.

قیمت پایانی همیشه به‌صورت بالا محاسبه نمی‌شود. این قیمت تنها در صورتی تغییر می‌کند که حجم معاملات در آن روز معاملاتی، بیشتر یا برابر با حجم مبنای مشخص شده برای سهم باشد. حالا اگر حجم معاملات در یک روز کمتر از حجم مبنا باشد چه؟

فرمول محاسبه قیمت پایانی

در صورتی که حجم معاملات کمتر از حجم مبنا باشد از فرمول زیر استفاده می‌شود.

تمامی موارد مطرح شده در این مقاله، به‌صورت خودکار در تابلوی معاملاتی تغییر می‌کنند و لازم نیست که شما این موارد را هر روز محاسبه کنید. اما لازم است که معنای آن را به‌درستی بدانید و بتوانید تصمیم‌هایی منطقی بگیرید.

می توانید ویدیوهای بیشتری از تالار بورس را در شبکه اشتراک ویدیو آپارات و همچنین کانال یوتیوب تالار بورس مشاهده کنید.

نحوه محاسبه قیمت پایانی سهم در بورس

قیمت پایانی سهم چطور محاسبه می شود؟ قبل از پاسخ به این پرسش لازم است تا شما را با سرور مجازی بورس توشن آشنا کنیم.

چرا باید از سرور مجازی بورس توشن استفاده کنید؟ همانطور که می دانید برای سرخطی زدن و همچنین موفقیت در بازار بورس به یک اینترنت پر سرعت و قوی نیاز دارید از این رو ما به شما استفاده از سرور مجازی بورس توشن را پیشنهاد می کنیم تا بتوانید با سرعت اینترنت قوی تری معاملات خود در بازار سرمایه را انجام دهید.

قبلا شما را با چند ربات سرخطی آشنا کردیم که یکی از آن ها ربات سرخطی بورس تریدر می باشد و برای آشنایی با آن می توانید مطالب قبلی را مطالعه کنید.

در این مقاله قصد داریم تا در مورد نحوه محاسبه قیمت پایانی سهم در بازار بورس اطلاعاتی را در اختیارتان قرار دهیم پس با ما همراه باشید.

قیمت پایانی سهم چطور محاسبه می شود؟

امکان نوسان سهم ها در بازه مجاز هر روزکاری در بازار بورس وجود دارد. یعنی امکان خرید و فروش سهم در بازه مجاز قیمت هست که به طور معمول این بازه مجاز از %۵- قیمت پایانی روز قبل تا %۵+ درصد آن است.

ممکن است در این بازه میلیون‌ ها خرید و فروش در قیمت ‌های مختلف انجام گیرد که در نمودارهای شمعی ژاپنی۴ قیمت به طور پر رنگ مورد توجه قرار دارد:

High بالا ترین قیمتی است که سهم در بازه زمانی مشخص معامله می شود .

Low نیز پایین ترین قیمتی است که سهم در بازه زمانی مشخص معامله می کند.

باز شدن open قیمت شروع معامله سهم، ۴ قیمت نهایی معامله سهم و close بسته شدن می باشد.

ولی برای هر یک از سهم ها از بین هزاران خرید و فروشی که در بازه های مختلف روز معامله می شود، حالا قیمت آن سهم چقدر بوده ؟، چطور می توانیم این را بیان کنیم؟

حالا لازم است تا قیمت را مورد بررسی قرار دهیم یعنی “قیمت پایانی” که همانطور که قبلا گفتیم هر سهم، پایه محاسبه بازه مجاز در روز بعدی می باشد. این قیمت، میانگین وزنی تمامی قیمت‌ هایی است که سهم در هر روز معاملاتی انجام می دهد.

برای مثال: اگر فرض را بر این بگذاریم که بازه قیمتی مجاز سهم x در یک روز، (۲۶۸۹۰-۲۶۲۰۰) ریال شود

و ۱۳۰۰۰ خرید و فروش با قیمت ۲۶۲۰۰، ۵۰۰۰ معامله در قیمت ۲۶۵۰۰، ۱۴۰۰۰ خرید و فروش در قیمت ۲۶۷۸۰، ۱۰۰۰۰معامله در قیمت ۲۶۸۹۰ انجام گیرد، از این رو قیمت پایانی این سهم که میانگین وزنی تمامی این معاملات می باشد برابر است با:

نمونه دیگری هم در مقدار محاسباتی آن موثر می باشد که آن حجم مبنا خواهد بود. اگر حجم معاملات بزرگتر یا مساوی با حجم مبنا شود، مقدار قیمت با متوسط وزنی قیمت‌ های انجام گرفته شده یکی است. ولی اگر حجم معامله های صورت گرفته شده در روز پایین محاسبه قیمت مبنا تر از حجم مبنا شود، قیمت پایانی کمتر از متوسط وزنی قیمت ‌ها می باشد. حالا به فرمول زیر می توانید به این پاسخ دست پیدا کنید:

برای مثال در مورد سهم x اگر قیمت پایانی روز قبل ۲۶۵۵۰ ، حجم مبنا ۴ میلیون و حجم معاملات ۲ میلیون باشد،

می توان گفت که قیمت پایانی سهم در انتهای ساعت معاملات از قرار زیر می باشد:

با مطالعه اطلاعات بالا با قیمت پایانی سهم در بازار بورس آشنا شدید.

امیدواریم با استفاده از سرور مجازی بورس توشن و همچنین پیگیری آخرین اخبار در مورد بورس می توانید به نتیجه مورد نظرتان دست پیدا کنید.

چگونه سرور مجازی بورس با اینترنت پر سرعت برای خرید عرضه اولیه و سر خط زدن معاملات بورس تهیه کنم ؟

حجم مبنا در بورس

در همین راستا یکی از ابزارهایی که از سال ۱۳۸۲ و در زمان تصدی دکتر حسین عبده تبریزی برای کمک به حفظ آرامش در معاملات سهام از آن استفاده می‌شود، حجم مبنا است.

با استفاده از این ابزار، امکان نوسان غیر معمول و کاذب برای سهم‌های بورسی از بین می‌رود. کاربرد اصلی حجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی نماد‌های فعال در بورس تهران است.

حجم مبنـا، حداقل تعداد سهام یک شرکت است که باید در طول روز، معامله شود تا قیمت آن سهم، بتوانـد براساس سقف دامنه نوسان، افزایش یا کاهش یابد.

هدف

هدف از تعیین حجم مبنا، این است که سرمایه گذاران اطمینان داشته باشند نوسانات قیمت سهام، در نتیجه خرید و فروش تعداد مشخص و قابل توجهی سهام صورت گرفته است.

چرا که در غیر اینصورت، معامله حتـی چند عدد سهم یک شرکت، می تواند قیمت سهام این شرکت در بورس را تحت تأثیر قرار داده و منجر به ایجاد قیمت های غیرواقعی و کاذب در بورس شود.

این ابزار تنها در بورس تهران مورد استفاده قرار می‌گیرد و میزان آن به طور خودکار، توسط سامانه معاملات اندازه گیری می‌شود.

قیمت پایانی چیست؟

قیمت پایانی به طور محاسبه قیمت مبنا ساده عبارت است از قیمتی که بر اساس میانگین وزنی معاملات هر نماد در یک روز به دست می‌آید.

اما آنچه که قیمت پایانی در بورس تهران را از نمادهای مورد معامله در فرابورس جدا می‌کند میزان حجم مبنا تعیین شده از سوی هر یک از این بازارها است.

درحالی که بورس تهران حجم مبنا نمادها را بر اساس قوانین داخلی محاسبه می‌کند، مطابق با دستورالعمل‌های به کار گرفته شده در فرابورس، حجم مبنا برای تمامی نمادهای این بازار «عدد یک» در نظر گرفته شده است.

نابراین قیمت پایانی در هر یک از نمادهای فرابورسی برابر با میانگین موزون تمامی معاملات انجام شده در روز خواهد بود.

این در حالی است که نمادهای بورسی باید برای به دست آمدن قیمت پایانی هر روز عدد حاصل از میانگین وزنی را متناسب با حجم مبنا تعیین شده برای آن نماد تعدیل کنند.

منظور از حجم مبنا چیست؟

حجم مبنـا، حداقل تعداد سهامی است که شرکت موظف است در طول روز آن‌ها را معامله کرده و مورد داد و ستد قرار دهد، تا قیمت اصلی سهام بتواند در دامنه ماکزیمم و مینیموم قیمت خود نوسان پیدا کند.

اگر یک روز تعداد سهم معامله شده یک شرکت به عدد حجم مبنا نرسد، به همان میزان درصد نوسان قیمت آن سهم کاهش پیدا خواهد کرد. از سال ۱۳۸۲ که این ویژگی به بازار بورس اضافه شد، این عدد چندین بار در شرایط مختلف تغییر پیدا کرده است.

تاثیر حجم مبنا بر معاملات در بورس چیست؟

تا پیش از سال ۱۳۸۲ در بازار بورس چیزی تحت عنوان حجم مبنا وجود نداشت و هیجانات کاذب زیادی در قیمت سهام به وجود می‌آمد.

در واقع عنوان حجم مبنا با این هدف وارد بازار بورس شد تا کنترلی بر روی رشد بی‌رویه سهام یا سقوط ارزش آن‌ها وجود داشته باشد

. با تعیین حجم مبنا، سرمایه گذاران آرامش خاطر و اطمینان بیشتری خواهند داشت که نوسانات قیمت سهام بابت تعداد سهامی مشخص و قابل توجه مورد داد و ستد قرار گرفته.

اگر حجم مبنا را از بازار بورس حذف کنند، قیمت‌ها می‌توانند حتی با معامله شدن چند سهم محدود هم تحت تاثیر قرار گرفته و به طور کاذب و غیرواقعی تغییر کنند.

کارکرد قانون جدید حجم مبنا در بورس

کارکرد تغییر قانون حجم مبنا، به نوعی هم اسکیل کردن روند رشد با وضعیت ورود نقدینگی در بازار است.

در بازار فرابورس، انتظار می رود این قانون از سرعت رشد بازار کم کند، اما این موضوع تاثیر خود را بیشتر در سهام شرکت های کوچک تری نشان خواهد داد

که پیش از این و در عدم وجود حجم مبنا با دستکاری قیمت ها، پروژه شدن و با حجم کوچکی از پول رشد می کردند.

گرچه حجم معاملات اکثر این شرکت ها بیش از دو برابر فرمول اتخاذ شده در روز می باشد و با توجه به در نظر گرفتن قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته برای محاسبه حجم مبناء هرچه قیمت بالاتر برود نیاز به حجم مبنای کمتری خواهد بود محاسبه قیمت مبنا و این موضوع قیمت ها را به سمت بالاتر سوق می دهد.

حجم مبنا

بنظر می رسد این قانون کمک کند، نزولی شدن متداوم و قفل شدن در صف فروش نداشته و در صف فروش نیز حجم متناسبی دست به دست شود که با ورود سهامدار جدید از شدت نزول کاسته خواهد شد .

در صورت عدم معامله قیمت پایانی ترمز نزول قیمت را خواهد کشید و این مسئله در روزهای منفی به کمک بازار خواهد آمد.

در مجموع با توجه به ورود حجم بالایی از نقدینگی، انتظار می رود چهارچوب های قانونی نیز به مراتب حرفه ای تر و تکمیل شوند، این قانون کمک می کند قیمتها مبتنی بر حجم های واقعی تر مشخص شده و اثر قیمت سازی در بازار کمرنگ تر شود.

در انتها، توضیح ساده این مفهوم چنین است که اگر حجم مبنا برابر با حجم معاملات یک روز یک نماد باشد، قیمت پایانی معاملات آن روز برابر با میانگین وزنی تمامی معاملات در روز یاد شده خواهد بود.

اما اگر میزان معاملات انجام شده در یک روز تنها درصدی از حجم مبنا باشد دیگر نمی‌توانیم قیمت پایانی را تنها با گرفتن میانگین وزنی از همه معاملات آن روز به دست بیاوریم.

چگونگی محاسبه حجم مبنا

در اولین قدم از محاسبه قیمت پایانی روز جاری، ابتدا میانگین وزنی معاملات آن روز را به دست می‌آوریم.

سپس تفاوت میانگین به دست آمده با قیمت پایانی روز گذشته را در نسبت معاملات امروز به حجم مبنا ضرب می‌کنیم و آن را به قیمت پایانی روز گذشته اضافه خواهیم کرد تا قیمت پایانی به دست آمده در این روز محاسبه شود.

حجم مبنای کم محاسبه قیمت مبنا خوب است یا بد؟

سهمی که حجم مبنای بزرگ‌تر داشته باشد، سخت‌تر دچار نوسان می‌شود.
در این سهم باید تعداد بیشتری سهم معامله شود تا قیمت پایانی بالا برود.

این ماجرا به تنهایی نه خوب است و نه بد. یک سهم با حجم مبنای بزرگ می‌خرید، برای سهم صف خرید تشکیل شده، اما چون سهم خیلی خوب است، کسی حاضر نیست آن را بفروشد.
به همین دلیل حجم مبنا پر نمی‌شود و قیمت بالا نمی‌رود.
فردا، در پیش بازار، این قیمت به عنوان صفر بازار در نظر گرفته می‌شود.

اما همین اتفاق، یک خوبی بزرگ هم دارد. اگر حجم مبنای سهم کوچک بود (مثلا یک سهم) محاسبه قیمت مبنا هر کس می‌توانست با پول کم، سهم را مثبت و منفی کند و در روند معاملات اختلال به‌وجود بیاورد.
در این صورت شما فکر می‌کردید سهم مثبت است، خرید خود را انجام می‌دادید، اما اندکی بعد با صف فروش مواجه می‌شدید.

نوسانگیرها و معامله‌گران روزانه، معمولا به حجم مبناهای کوچک علاقه دارند. چرا که می‌توانند روی این نمادها نوسان‌های بیشتری پیدا کرده و سود بالاتری بگیرند.

یکی دیگر از خوبی‌های این قانون این است که تنها با درخواست خرید یا درخواست فروش قیمت جابجا نمی‌شود.
یعنی این طور نیست که تنها با صف تقاضا، و بدون عرضه، قیمت سهم بالا برود.
برای تغییر قیمت حتما باید معامله صورت بگیرد.

حجم مبنای ۱ به چه معنا است؟

برای برخی سهم‌ها ممکن است ببینید که این حجم برابر یک در نظر گرفته شده است.
برای مثال برای حق تقدم‌ها، حجم مبنا برابر با ۱ فرض می‌شود.

معنی این عدد این است که هر تغییری در قیمت آخرین معامله، دقیقا باعث تغییر در قیمت پایانی در همین عدد خواهد شد.

تا پیش از دستورالعمل جدید ، شرکت‌هایی که در فرابورس فعالیت می‌کردند، حجم مبنایی معادل ۱ (یک) داشتند. یعنی کافی بود تا یک سهم در نماد مورد نظر معامله شود تا افزایش یا کاهش قیمت در سهم اعمال شود.

ولی همانطور که عنوان شد در دستورالعمل جدید برای کلیه سهام معامله شده در فرابورس و بازار پایه حجم مبنایی مطابق با جدول بالا درنظر گرفته شده است.

به دلیل آن که تا کنون حجم مبنا در بازارهای پایه و فرابورس در نظر گرفته نمی‌شد، کوچک بودن بسیاری از سهام این بازارها باعث سود جویی برخی از معامله‌گران می‌شد. حال پیش بینی می شود با دستورالعمل جدید ، فعالیت های سفته بازی در این نمادها کاهش یابد.

چرا قیمت سهم در صف خرید ۵+ نمی‌شود؟

یک روز می‌بینید برای سهم شما صف خرید تشکیل شده و تمام روز صف خود را حفظ می‌کند. اما قیمت پایانی آن ۲.۵+ می‌شود. دلیل این ماجرا چیست؟

فرض کنید حجم مبنای سهم یک میلیون برگه باشد. اگر فقط ۵۰۰ هزار برگه سهم معامله شود، نصف حجم مبنا پر شده است. پس فقط نصف ۵ درصد یعنی ۲.۵ درصد به قیمت پایانی اضافه می‌شود.

مثلا اگر سهم ۱۰۰۰ تومان باشد، قیمت آن به ۱۰۲۵ تومان می‌رسد. روز بعد این قیمت (۱۰۲۵ تومان) صفر تابلو خواهد بود.

اگر فقط ۱۰۰ هزار سهم معامله شود، قیمت پایانی در این سهم به‌خصوص ۰.۵ درصد بالا می‌رود و قیمت پایانی به ۱۰۰۵ تومان می‌رسد.

چرا این اتفاق می‌افتد؟ چون دیگران هم مثل شما باور دارند که سهم خوب است و کسی حاضر نمی‌شود آن را بفروشد.

حجم مبنا در تابلوخوانی

برای خرید سهام یکی از مهم ترین مواردی که بایستی بررسی شود تابلوی معاملات آن سهام است. در تابلوی معاملات یک سهم اطلاعات فراوانی از آن در دسترس است که مهم ترین آن قیمت سهام است. در این قیمت موارد مهمی تاثیرگذار است که یکی از آنها، حجم مبناست.

برای بررسی جزئیات مهم از روند معاملات هر سهم ، در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، می توان این اطلاعات را مشاهده کرد.

حجم مبنا چیست؟

حجم مبنا یکی از ابزار های کنترلی بازار سرمایه است که از سوی قانون گذار برای ایجاد شرایطی مناسب برای تعیین قیمت سهام و جلوگیری از مداخله و دست کاری قیمت ها توسط افراد سودجو و سفته باز ، مورد استفاده قرار می گیرد.

همانطور که می دانید افراد حقیقی و حقوقی مختلف با سرمایه های کوچک و بزرگ ، کارگزاری ها ، شرکت های سرمایه گذاری و یا خود شرکت منتشر کننده ی سهام در بازار سهام فعال هستند و دست به خرید و فروش سهام شرکت می زنند ؛ در این بین سازمان بورس اوراق بهادار که مسئول و متولی انجام معاملات در بازار سرمایه است توسط شرکت های زیر مجموعه خودش یعنی شرکت بورس اوراق بهادار تهران و شرکت فرابورس ایران بر نحوه ی انجام معاملات نظارت محاسبه قیمت مبنا می کند و با وضع قوانین حجم مبنا و …. امکان هر گونه مداخله در روند معاملات و در پی آن به خطر افتادن سرمایه مردم را از بین می برد تا سرمایه گذاران در امنیت کامل به خرید و فروش سهام بپردازند.

حجم مبنا به زبان ساده

بر اساس تعریف سازمان بورس اوراق بهادار حجم مبنا عبارت است از :

حداقل تعداد سهام یک شرکت که باید در هر روز مورد دادوستد قرار گیرد تا تمام درصد تغییرات مجاز در آن روز در تعیین قیمت روز بعد لحاظ شود.

به عبارت ساده تر حجم مبنا حداقل تعداد سهام یک شرکت است که در طول روز باید معامله شود تا قیمت پایانی آن سهم بتواند بطور کامل با قیمت آخرین معامله در محدوده دامنه نوسان تطبیق پیدا کند؛ پس حجم مبنا و قیمت پایانی یک سهم به مهم مرتبط هستند و همانطور که می دانیم، قیمت پایانی میانگین وزنی قیمت های معامله شده در طی روز است.

تاثیر حجم مبنا بر معامله های روزانه به این صورت است که هر چقدر تعداد سهام معامله شده کمتر از حجم مبنا باشد و یا در اصطلاح اگر حجم مبنا پر نشود؛ قیمت پایانی نیز به همان نسبت کمتر نوسان خواهد کرد . برای درک بهتر موضوع فرض کنید حجم مبنای سهامی ۶ میلیون سهم است؛ اگر تمام معاملات روز این سهم در محدوده ۳٪ مثبت باشد ولی تنها ۲ میلیون از تعداد سهام های آن مورد معامله قرار بگیرد، حجم معاملات روزانه به حجم مبنا نرسیده و به همان نسبت قیمت پایانی کمتر از قیمت آخرین معامله بسته خواهد شد و در این مثال قیمت پایانی در محدوده ۱٪ مثبت خواهد بود . درتصویر زیر مثالی از این اتفاق را می بینید.

تاریخچه حجم مبنا

حجم مبنا در سال ۱۳۸۲ توسط سازمان بورس و اوراق بهادار به سردبیری حسین عبده تبریزی شکل گرفت؛ در ابتدای قرار بر این بود که ۱۵ درصد از کل سهام یک شرکت بورسی طی یک سال مورد معامله قرار گیرد و روزهای کاری سال ۲۵۰ روز در نظر گرفته شده بود.

بر این اساس حجم مبنای روزانه یک سهم، ۰.۰۰۰۶ کل سهام شرکت در نظر گرفته شد تا قیمت پایانی بتواند نوسان کند. این قانون در سال ۱۳۸۳ از ۱۵ درصد به ۲۰ درصد افزایش یافت و حجم مبنای روزانه سهم به ۰.۰۰۰۸ تغییر کرد؛ اما از سال ۱۳۹۳ به بعد به ۱۰ درصد کاهش یافته و تا تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸ ثابت ماند؛ در ادامه مطلب به طور مفصل به تغییرات جدید حجم مبنا و قیمت پابانی خواهیم پرداخت.

از کجا حجم مبنای یک سهم را مشاهده کنیم؟

برای پی بردن به حجم مبنای یک سهم کافی است با مراجه به سایت مدیریت و فناوری بورس تهران(tse) در قسمت جست و جو، نماد مورد نظر خود را پیدا کرده و به صفحه آن نماد برویم. برای مثال در تصویر زیر حجم مبنای نماد “وتجارت” را مشاهده می کنید.

نحوه محاسبه حجم مبنا چگونه است؟

همانطور که گفتیم با موافقت شورای عالی بورس و اوراق بهادار و طبق مصوبه های جلسه ۷ اسفندماه ۹۸ هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار حجم مبنای شرکت های فرابورسی و همچنین در ۱۲ اسفند ماه ۹۸ تغییر در حجم مبنای شرکت های بورسی را شاهد بودیم.

بر اساس این مصبه ها مقرر شد که برای شرکت های موجود در بازارهای اول، دوم و پایه فرابورس ایران حجم مبنا معادل ۴ در ده هزار تعداد سهام شرکت اعمال شود. فرابورس ایران اعلام کرد که حداقل ارزش مبنا در بازارهای اول و دوم فرابورس مطابق با جدول زیر خواهد بود.

این حجم مبنا داینامیک است یعنی تعداد حجم مبنای هر سهم، بر اساس قیمت پایانی سهام در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از نخستین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می شود لذا اگر قیمت سهام بالا رود حجم مبنا کاهشی و اگر قیمت پایین آید افزایشی است.

برای شرکت های بورسی نیز حداقل ارزش حجم مبنا (تعداد حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی محاسبه قیمت مبنا چهارشنبه هر هفته) ۵۰ میلیارد ریال و در شرکت هایی با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر، ۱۲۰ میلیارد ریال و با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال ۱۰۰ میلیارد ریال تعیین گردیده است.

چه زمانی حجم مبنای شرکتی ۱ در نظر گرفته می شود؟

پیش از اعمال قانون جدید برای حجم مبنا در معاملات شرکت های پذیرفته شده در فرابورس حجم مبنا اعمال نمی شود و حجم مبنای این شرکت ها ۱ در نظر گرفته می شد؛ یعنی سهم به هر قیمتی معامله شود تا آن قیمت نوسان می کند و ارتباطی با حجم معاملات ندارد البته برای قیمت پایانی همان میانگین وزنی در نظر گرفته می شود.

امروزه هم در شرایط خاص این حجم مبنای ۱ برای سهم ها اعمال می شوود که این موارد عبارت اند از:

الف) در صورتی که نماد شرکت های پذیرفته شده در بورس و فرابورس به دلیل برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه (به منظور تقسیم سود نقدی) و همچنین مجمع عمومی عادی به طور فوق العاده (به منظور تغییر اعضای هیئت مدیره، تصویب افزایش سرمایه و …) متوقف شود.

ب) افشای اطلاعات با اهمیت توسط شرکت ها

ج) بوجود آمدن گره معاملاتی

د) برای حق تقدم سهام شرکت ها

ه) معاملات بلوکی و معاملات عمده

برای تسلط کامل بر این مقاله پیشنهاد می کنیم مطلب حجم معاملات در بورس را نیز مطالعه بفرمایید.

معایب و مزایای حجم مبنا چیست؟

همانطور که گفتیم حجم مبنا از ایجاد قیمت های کاذب جلوگیری می کند اما در مواقعی مثل تشکیل صف های خرید و فروش نیز باعث بلوکه شدن حجم زیادی از پول می شود و نوسان قیمت را در هر دو روند نزولی و صعودی کند می کند.

در این مواقع که حجم معاملات بسیار پایین می آید ( به اصطلاح می گویند سهم خشک شده است) و نوسانی نمی کند معمولا در این شرایط سازمان بورس در محدوده زمانی مشخصی مانند یک روز نماد سهام را بدون دامنه نوسان و حجم مبنا باز می کند تا معاملات انجام شود و قیمت مورد نظر خریداران و فروشندگان در عرضه و تقاضا تعیین شود.

نکاتی در مورد حجم مبنا

صف های خرید و فروش از مواردی هستند که احتمال پر نشدن حجم مبنا در آنها بیشتر است زیرا خریداران یا فروشندگان با دیدن صف ها تمایل دارند که در قیمت های پایین تر خرید کنند یا در قیمت های بالاتر بفروشند بنابراین صبر می کنند و حجم معاملات پایین می آید.

برای مثال در تصویر زیر که صف خرید می باشد و در تمام طول روز قیمت در بالاترین حد مجاز خود معامله شده باز هم قیمت پایانی کمتر از قیمت آخرین معامله می باشد و به ۵% مثبت نرسیده است. زیرا حجم معاملات از حجم مبنا کمتر می باشد.

در شرکت های بزرگ تر چون حجم مبنا نیز بزرگ تر است ممکن است گاهی اوقات حجم مبنا پر نشود که البته سازمان بورس مدتی حجم مبنای شرکت های بزرگ را کاهش داده بود اما در کل شرکت های بزرگ نوسانات کمتری دارند و حرکت آنها کند تر است.

در بازار های مالی جهانی چیزی به اسم حجم مبنا وجود ندارد و این عامل محدود کننده همانند دامنه نوسان صرفا مختص به بازار ایران می باشد.

برای افرادی که استراتژی معملاتی نوسان گیری برای معاملات خود دارند حجم مبنا می تواند یک مزاحم باشد که بازدهی و سرعت حرکت قیمت را کاهش دهد از این رو برای این افراد بهتر است که در شرکت های فرابورس و یا شرکت های کوچک تر که حجم مبنای کمتری دارند فعالیت کنند.

پیشنهاد می کنیم این مطلب را هم مطالعه بفرمایید: صف خرید و فروش در بورس چیست؟!