نسبت های مالی اهرم

نسبت اهرمی چیست

نسبت اهرمی میزان منابع دریافتی از بدهی‌های شرکت را نشان می‌دهد. از نسبت اهرمی برای ارزیابی میزان بدهی‌های شرکت در کوتاه‌مدت یا بلندمدت استفاده می‌شود.

با 5 گروه نسبت‌های مالی آشنا شوید

نسبت‌های مالی ارتباط ریاضی بین صورت‌های مالی را نشان می‌دهد. نسبت‌های مالی را می‌توان به 5 گروه تقسیم کرد:

1. نسبت فعالیت، از این نسبت برای سنجش دارایی‌های شرکت استفاده می‌شود. نسبت فعالیت در واقع کارایی شرکت در استفاده از منابع و راندمان عملیات را ارزیابی می‌کند.
2. نسبت اهرمی، میزان تأمین نیازهای مالی شرکت از طریق بدهی را نشان می‌دهد. نسبت اهرمی نشان می‌دهد که شرکت تا چقدر از منابع و بدهی‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت تأمین مالی کرده است.
3. نسبت نقدینگی، اندازه‌گیری قدرت و توان شرکت برای واریز بدهی‌های کوتاه‌مدت است.
4. نسبت سودآوری برای تجزیه تحلیل میزان موفقیت شرکت در کسب درآمد و شیوه تأمین آن از محل درآمد فروش و سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود.
5. نسبت ارزش بازار، ابزاری برای تحلیل عملکرد گذشته و پیش‌بینی آینده شرکت است که برای سهام‌داران اهمیت زیادی دارد.

اهرم چیست

وقتی شرکتی در ساختار مالی خود از بدهی استفاده کند، به این کار اهرم مالی گفته می‌شود. بدهی‌های شرکت در واقع نوعی اهرم است که با استفاده از آن می‌توان سود و زیان شرکت را تحت‌تأثیر قرارداد. در واقع میزان بدهی‌های شرکت است که سودآور بودن یا زیان‌ده بودن شرکتی را تعیین می‌کند. هرچه میزان بدهی شرکت نسبت به حقوق صاحبان سهام بیشتر باشد، درجه اهرم مالی شرکت نیز بیشتر می‌شود.

نسبت اهرمی چیست؟

نسبت اهرمی، نشان‌دهنده توانایی شرکت برای انجام تعهدات است. نسبت اهرمی ریز منابع مالی شرکت برای تسویه بدهی و حقوق صاحبان سهام و توان شرکت برای انجام تعهدات کوتاه‌مدت و بلندمدت را بررسی می‌کند، خوب است بدانید به نسبت‌های اهرمی، نسبت سرمایه‌گذاری هم گفته می‌شود. از نسبت اهرمی می‌توان برای شناخت موارد زیر استفاده کرد:

1- نسبت‌های اهرمی ساختار بدهی‌های شرکت را نشان می‌دهد، بدهی‌هایی که از طریق وام و اعتبار به دست آمده‌اند.

2- نسبت اهرمی وجوهی است که شرکت به وسیله وام گرفتن تأمین کرده است.

به عبارت بهتر نسبت‌های اهرمی به دو بخش بدهی و حقوق صاحبان سهام تقسیم می‌شود.

اهمیت نسبت اهرمی

اهمیت نسبت اهرمی را می‌توان در تحلیل‌های شرکت و چگونگی تأمین‌کنندگان و اعتباردهندگان بررسی کرد. وقتی شرکتی سرمایه‌گذاری مناسبی برای تأمین هزینه‌های خود داشته باشد، سود بیشتری به دست می‌آورد. همین سرمایه‌گذاری است که باعث افزایش علاقه سرمایه‌داران به شرکت شده و نیاز شرکت به تأمین منابع مالی خارجی کاهش می‌دهد.

نسبت اهرمی، میزان دارایی و هزینه‌های شرکت یا رکود اقتصادی شرکت را برآورد می‌کند. به طور مثال با استفاده از نسبت اهرمی می‌توان موارد زیر را مشخص کرد:

1. چگونه شرکت هزینه‌های کمتری برای کسب سرمایه بپردازد.
2. در زمان رکود اقتصادی، زیان کمتری را تحمل کند.
3. در زمان رشد اقتصادی نیز سود بیشتری به دست بیاورد.

با 3 گروهی که نسبت اهرمی برایشان اهمیت دارد

نسبت‌های اهرمی با بررسی چگونگی تأمین بدهی شرکت، توان پاسخگویی به پرداخت بدهی‌ها را بررسی می‌کند. نسبت اهرمی برای چند گروه اهمیت زیادی دارد:

1. نسبت اهرمی برای سرمایه‌گذاران اهمیت زیادی دارد، چون میزان ثروتی که سهام‌داران برای شرکت تأمین کردند را مشخص می‌کند.
2. نسبت اهرمی برای سهام‌داران اهمیت زیادی دارد، به‌خاطر آنکه میزان درآمد شرکت را برای پرداخت بدهی و مخارج مالی مانند هزینه‌های سود و مخارج شرکت را تأمین می‌کند، ازنظر سهام‌داران حائز اهمیت است.
3. اعتباردهندگان، اعتباردهندگان جزو گروهی هستند که نسبت‌های اهرمی برایشان حائز اهمیت است، این افراد علاقه زیادی دارند که منابع مالی خود را در اختیار شرکت‌ها قرار دهند و به‌جای آن به طور مداوم سود یا بهره را دریافت کنند.

انواع نسبت‌های اهرمی

نسبت‌های اهرمی نشان‌دهنده آن است که شرکت چگونه می‌تواند، بدهی‌های خود را تأمین کند و تا چه اندازه توان پاسخگویی برای پرداخت بدهی‌های خود را دارد. انواع نسبت‌های اهرمی:

1. نسبت بدهی
2. نسبت مالکانه
3. نسبت بدهی بلندمدت به ارزش ویژه
4. نسبت کل بدهی به حقوق صاحبان سهام
5. نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه

1) نسبت بدهی چیست؟

نسبت بدهی از تقسیم کل بدهی بر کل دارایی‌های شرکت به دست می‌آید. نسبت بدهی نشان‌دهنده میزان وجوهی است که از بدهی‌های شرکت تأمین شده‌اند.

نسبت بدهی برای اعتباردهندگان اهمیت زیادی دارد. در نظر آنها هرچه نسبت بدهی، پایین‌تر باشد بهتر است؛ چون بالا بودن نسبت بدهی ریسک مالی بالایی برای شرکت به دنبال دارد.

چگونگی محاسبه نسبت بدهی در نسبت اهرمی

فرمول محاسبه نسبت بدهی به این شرح است:

کل بدهی‌ها را باید بر تمام دارایی‌ها تقسیم کنید تا نسبت بدهی به دست بیاید، این نسبت نشان می‌دهد که دارای شرکت از کدام منبع تضمین شده است.

تجزیه و تحلیل نسبت بدهی در نسبت اهرمی

با افزایش درصد نسبت بدهی، ریسک مالی شرکت بالا می‌رود و این نشان‌دهنده آن است که شرکت توانایی پرداخت بدهی‌ها را ندارد.

اگر نرخ بازده دارایی شرکتی از نرخ بدهی آن بالاتر باشد، هم‌زمان با بالارفتن نسبت بدهی میزان سودآوری شرکت افزایش پیدا می‌کند.

2) نسبت مالکانه چیست؟

نسبت مالکانه را می‌توان از تقسیم کل دارایی‌ها بر ارزش ویژه به دست آورد.

تجزیه و تحلیل نسبت مالکانه در نسبت اهرمی

از نسبت مالکانه برای نشان‌دادن سهم سهام‌داران در سرمایه شرکت استفاده می‌شود. از نسبت مالکانه به‌صورت درصدی استفاده می‌شود. هرچه این درصد در شرکت بالاتر باشد، نشان‌دهنده پایبندی شرکت به پرداخت تعهدات خود است. از سوی دیگر نشان می‌دهد که از نسبت اهرمی کمتری در شرکت استفاده شده است.

پایین بودن نسبت مالکانه نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از دارایی‌های شرکت از منابع خارجی مثل وام و غیر تأمین شده که ریسک مالی زیادی برای شرکت به دنبال دارد.

3) نسبت بدهی بلندمدت به ارزش ویژه

نسبت بدهی بلندمدت به ارزش ویژه، بدهی بلند مدت با سررسید بیشتر را بررسی می‌کند، برای محاسبه نسبت بدهی بلند مدت به ارزش ویژه باید مجموع بدهی‌های بلندمدت شرکت را بر ارزش ویژه تقسیم کنید. اصولاً نسبت بدهی بلندمدت به ارزش ویژه به‌صورت درصد بیان می شود. در نهایت عدد به‌دست‌آمده را باید در ۱۰۰ ضرب کنید تا میزان دقیق آن را به دست بیاورید.

4) نسبت کل بدهی به حقوق صاحبان سهام در نسبت اهرمی

این نسبت برای ارزیابی ادعای اعتباردهندگان در مورد سرمایه شرکت استفاده نسبت های مالی اهرم می‌شود. در واقع نسبت حقوق صاحبان سهام به کل بدهی میزانی برای سنجش و صاحبان سهام نسبت به کل اعتباراتی است که شرکت از منابع خارجی تأمین کرده است.

نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام از تقسیم کل بدهی به حقوق صاحبان سهام به دست می‌آید. هر چه نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام بیشتر باشد، نشان‌دهنده آن است که شرکت از بدهی‌ها در ساختار سرمایه استفاده بیشتری می‌کند. اگر شرکت بخواهد در آینده دوباره قرض بگیرد وام دهندگان دیگر به او قرض نمی‌دهند یا با نرخ بالا به او قرض می‌دهند.

چگونگی محاسبه حقوق صاحبان سهام به کل بدهی شرکت

فرمول محاسبه نسبت حقوق صاحبان سهام به کل بدهی‌ها به این شرح است:

باید کل بدهی را بر حقوق صاحبان سهام تقسیم کنید.

5) نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه در نسبت اهرمی

نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه در واقع نشان‌دهنده رابطه میان بدهی‌های شرکت باارزش ویژه است. برای محاسبه نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه می‌توانید بدهی جاری را بر ارزش ویژه تقسیم کنید.

تجزیه‌وتحلیل نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه

بدهی‌های کوتاه‌مدت شرکت چون از محل دارایی‌های جاری تأمین می‌شوند، می‌توانند نقدینگی را تحت‌تأثیر قرار دهند. از طرف دیگر چون سرمایه در گردش شرکت با تفاضل بدهی‌های جاری از دارایی‌های جاری به دست می‌آید، بنابراین درصورتی‌که شرکتی بدهی کوتاه‌مدت زیادی داشته باشد سرمایه در گردش کمتری دارد.

باید بدانید بدهی کوتاه‌مدت نسبت به سایر بدهی‌ها نرخ بهره بیشتری را دارند، و اگر شرکتی نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه را بیشتر باشد، این موضوع نشان می‌دهد که بدهی‌های جاری شرکت بیشتر است و قدرت اهرمی در این بخش از بدهی‌ها کمتر می‌شود.

اگر نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه شرکت بالا باشد، الزام مدیریت به بازنگری در ساختار سرمایه را می‌طلبد.

با نسبت صاحبان سهام به کل دارایی‌های ثابت در نسبت اهرمی آشنا شوید

این نسبت نشان‌دهنده نقشه سهام‌داران برای تأمین ثروت شرکت و خرید اموال و سرمایه‌های ثابت است. هر چه این نسبت بالاتر باشد، نشان‌دهنده آن است که سهم سهام‌داران در تأمین سرمایه مالی شرکت چقدر است و این شرکت تا چه اندازه می‌تواند در شرایط مالی و اقتصادی سخت، تاب‌آوری بیشتری داشته باشد؛ چون ساختار سرمایه محکمی دارد.

فرمول محاسبه نسبت حقوق صاحبان سهان به کل دارایی‌ها

برای به‌دست‌آوردن نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها باید سرمایه‌های ثابت را برای صاحبان سهام تقسیم کنید.

بررسی نسبت تسهیلات به سرمایه در نسبت اهرمی

تسهیلات به سرمایه را می‌توان از تقسیم میزان تسهیلات شرکت بر حقوق صاحبان سهام به دست آورد. نسبت تسهیلات به سرمایه همان‌طور که از نامش پیداست، تسهیلات شرکت را نشان می‌دهد و وابستگی شرکت به وام‌های دریافتی از بانک و سایر منابع مالی را مشخص می‌کند.

تجزیه‌وتحلیل نسبت تسهیلات به سرمایه

در شرکت‌هایی که در ساختار سرمایه آنها وابستگی زیاد به بدهی دیده می‌شود، ریسک بالایی وجود دارد. نسبت تسهیلات به سرمایه نشان می‌دهد که این شرکت چه بخش از سرمایه خود را از تسهیلات بانکی تحصیل نموده است. شرکت‌هایی که بخش عمده‌ای از سرمایه آنها از طریق وام‌ها تحصیل شده باشد، در صورتی که دوباره قصد دریافت وام را داشته باشند بانک و سایر منابع مالی با بررسی نسبت تسهیلات به سرمایه از دادن وام به آنها خودداری می‌کنند و یا در صورت دادن وام بهره بالایی طلب می‌کنند.

نسبت پوشش بهره در نسبت اهرمی

منظور از نسبت به پوشش بهره سنجش فعالیت واقعی شرکت و نسبت فعالیت آن به سایر هزینه‌های مالی مثل نرخ بهره وام است. برای محاسبه نسبت پوشش بهره باید سود عملیاتی را بر هزینه های مالی تقسیم کنید.

تجزیه تحلیل نسبت پوشش بهره

درصورتی‌که هزینه‌های مالی شرکتی از سود عملیاتی آن بیشتر باشد، نشان می‌دهد که شرکت برای مشکلات و بدهی‌های خود در حال دست‌وپا زدن است. در واقع این شرکت زیان‌ده است. اگر هم شرکت به طور مستقیم زیان‌ده نباشد، درآمدهای عمده شرکت ناشی از سود نیست و از فعالیت‌های است که در نقاط دیگری انجام داده است. این‌گونه درآمد برای شرکت قابل‌اتکا نبوده و تضمینی برای دوام شرکت نیست.

شرکتی که توان پوشش‌دهی هزینه‌های مالی خود را از طریق فعالیت‌های عملیاتی نداشته باشد، توان پرداخت وام را هم نخواهد داشت و واحدهای مالی تأمین‌کننده مثل بانک‌ها با احتیاط بیشتری به آنها وام می‌دهند.

نسبت دفعات پرداخت بهره در نسبت اهرمی

برای محاسبه دفعات پرداخت بهره، باید هزینه بهره را با سود قبل از مالیات جمع کرده و آن را بر هزینه بهره تقسیم کنید. از این نسبت برای ارزیابی توان واحد تجاری و چگونگی پرداخت هزینه بهره سالانه استفاده می‌شود.

نسبت تسهیلات به سرمایه چیست؟

نسبت تسهیلات به سرمایه نشان‌دهنده آن است که از تسهیلات مالی به چه نسبتی در ساختار سرمایه شرکت استفاده شده است. وقتی شرکت رشد سریع‌تری را تجربه کرده باشد، ریسک مالی بیشتری را نیز به دنبال دارد. به طور مثال اگر در شرکتی نسبت تسهیلات به سرمایه ۴۰ درصد باشد یعنی از هر ۱۰۰ تومان سرمایه شرکت ۴۰ تومان آن مبلغی است که از بانک قرض کرده است.

فرمول محاسبه نسبت تسهیلات به سرمایه

فرمول محاسبه نسبت تسهیلات به سرمایه مساوی با مجموعه تسهیلات مالی تقسیم بر حقوق صاحبان سهام به‌اضافه مجموعه تسهیلات مالی است.

سؤالات متداول

منظور از اعتباردهندگان چه کسانی هستند؟

اعتباردهندگان اصولاً بانک‌ها و تأمین‌کنندگان منابع مالی هستند.

بالا بودن نسبت‌های اهرمی نشان‌دهنده چیست؟

در صورتی که نسبت اهرمی شرکتی بالا باشد، ریسک و هزینه مالی زیادی به آن شرکت وارد می‌شود.

با استفاده از نسبت اهرمی چه اطلاعاتی می‌توان به دست آورد؟

نسبت اهرمی، ریسک سرمایه‌گذاران و ارتباط آن در بلندمدت را نشان می‌دهد. با استفاده از این نسبت می‌توان بازپرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت شرکت در سررسید را بررسی کرد.

نسبت بدهی چه نقشی در شرکت دارد؟

با استفاده از نسبت بدهی می‌توان همه اشخاص غیر از صاحبان سهام را در تأمین منابع مشخص کرد.

نسبت پوشش بهره چیست؟

نسبت پوشش بهره از نظر بانک‌ها اهمیت زیادی دارد و نشان‌دهنده توانایی شرکت در بازپرداخت دیون بانکی است. اگر نسبت پوشش بهره بالاتر از 1 باشد به این معناست که توانایی پرداخت وام بانکی را دارد.

چرا باید نسبت‌های نقدینگی شرکت‌ها را محاسبه کرد؟

هدف اصلی از محاسبه نسبت‌های نقدینگی شرکت، ارزیابی توانایی مالی آن برای طرح تحقق تعهدات مالی و بازپرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت است.

نسبت های مالی اهرم

در مطالب قبلی، گفته شد که یکی از شیوه‌های اصلی تحلیل‌گران مالی در ارزیابی شرکت‌ها، استفاده از صورت‌های مالی است. در تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی، وضعیت سودآوری، ریسک مالی، وضعیت تولید و فروش، وضعیت بدهی و حاشیۀ سود شرکت به صورت کامل مورد بررسی قرار می‌گیرد . در این مطلب تجزیه و تحلیل نسبت‌های اهرم مالی به عنوان یکی از روش‌های تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

نسبت‌های اهرم مالی یا به اختصار نسبت‌های اهرمی، توانایی شرکت برای پرداخت تعهدات بلند‌مدت را اندازه‌گیری می‌کنند. می‌توان گفت که نسبت‌های اهرمی به حجم کلی بدهی‌های واحد انتفاعی تأکید دارند و توان واحد انتفاعی را برای انجام تعهدات کوتاه‌مدت و بلند‌مدت خود منعکس‌ می‌سازند.

نسبت‌های اهرمی از اهمیت بالایی برای اعتباردهندگان (به عنوان مثال، بانک‌ها) برخوردار هستند. چرا که این نسبت‌ها توانایی شرکت در تعهد به دیون خود (به عنوان مثال، پرداخت قسط وام) را نشان ‌می‌دهد. از طرف دیگر این نسبت‌ها برای سهامداران بنگاه نیز حائز اهمیت است. بالا بودن بیش از حد نسبت‌های اهرمی، ریسک و هزینۀ مالی زیادی به بنگاه تحمیل می‌کند، از یک سو افزایش هزینه‌های مالی باعث کاهش قابل توجه سود خالص می‌گردد و از سوی دیگر ممکن است بنگاه نتواند به تعهدات مالی خود عمل نماید و این امر موجب ورشکستگی بنگاه گردد. حال که اهمیت این نسبت‌ها را به طور اجمالی بیان گردید، نسبت‌های مهم این دسته معرفی و نسبت های مالی اهرم برحسب اطلاعات صورت‌های مالی شرکت‌ X محاسبه خواهد شد.

1. نسبت بدهی

این نسبت، اطلاعاتی راجع به توانایی واحد تجاری در تحمل کاهش خالص دارایی‌ها بر اثر زیان‌های وارده، بدون به مخاطره افتادن منابع اعتبار‌دهندگان را ارائه می‌کند، بالا بودن این نسبت بیانگر ریسک بالای اعتبار‌دهندگان بوده و موجب می‌گردد تا آنها نظر مساعدی نسبت به تمدید اعتبار یا اعطای اعتبار جدید نداشته باشند. سطح مطلوب این نسبت، بستگی به ثبات سودآوری در طی سالیان متفاوت دارد. هر چه ثبات سودآوری تاریخی بیشتر باشد اعتبار‌دهندگان و سرمایه‌گذاران نسبت‌های بالاتری را تحمل خواهند کرد. نسبت جمع بدهی‌ها به جمع داریی‌ها در شرکت X به شرح زیر است:

این نسبت نشان می‌دهد که کمتر از نصف دارایی‌ها از طریق اشخاصی غیر از سهامداران (مثلاً بانک و یا تأمین‌کنندگان اولیه) تأمین شده است.

2. نسبت دفعات پرداخت بهره:

این نسبت به طور معمول از تقسیم سود قبل از بهره و مالیات بر هزینۀ بهره به‌دست نسبت های مالی اهرم می‌آید. علت استفاده از سود قبل از بهره و مالیات در صورت کسر، آن است که این سود جهت پرداخت بهره در دسترس است. این نسبت برای ارزیابی توان واحد تجاری در پرداخت هزینۀ بهرۀ سالانه به‌کار می‌رود. نسبت دفعات پرداخت بهره در شرکت X به شرح زیر است:

واحد این نسبت، دفعه، مرتبه و یا بار است و بستانکاران و سرمایه‌گذارن جهت افزایش حاشیۀ ایمنی پرداخت بهره، ترجیح می‌دهند که نسبت فوق بیشتر باشد.

3. نسبت‌ تسهیلات به سرمایه

این نسبت نشان‌دهنده میزان استفاده از تسهیلات مالی در ساختار سرمایه شرکت است. استفاده بیشتر از تسهیلات، امکان رشد سریع‌تر شرکت را فراهم نموده ولی آن را با ریسک‌های مالی مواجه می‌نماید. نسبت تسهیلات به سرمایه 40% بدین معناست که شرکت از هر 100 تومن سرمایه‌ای که در اختیار دارد، 40 تومان از آن را از بانک استقراض نموده است.

سنجش آنلاین سواد مالی

موسسۀ حسابداران رسمی آمریکا سواد مالی را توانایی ارزیابی و مدیریت مؤثر امور مالی شخصی به منظور تصمیم‌گیری‌های عاقلانه در جهت رسیدن به اهداف زندگی و دستیابی به وضعیت مالی خوب تعریف کرده است. آکادمی مالی امید با طراحی آزمون‌های تعیین سطح، امکان سنجش دانسته‌های مالی کاربران را در سه سطح مقدماتی، متوسط و پیشرفته فراهم آورده است. متقاضیان با شرکت در این آزمون، طبق نمرۀ اخذ شده، گواهینامه دریافت می‌کنند.

نسبت های اهرمی

در تعریف نسبت های اهرمی که نسبت سرمایه گذاری نیز نام دارد، گفته شده است که میزان توانایی شرکت ها را در انجام و اجرای تعهدات میان مدت و طولانی مدت منعکس می‌کند.

این نسبت ها از آن جهت که شیوه تأمین بدهی های شرکت و توان پرداختی شرکت نسبت به این بدهی ها را ارزیابی می­کند، اهمیت بالایی دارد.

عوامل اهمیت نسبت های اهرمی از نگاه تحلیل گران:

• این نسبت ها از این نظر که مقدار ثروتی که سهام داران برای شرکت تأمین کرده اند را مشخص می­کند، در نزد اعتبار دهندگان به آن شرکت اهمیت زیادی دارد.
• این نسبت ها از جهتی که مشخص می­کنند که آیا میزان درآمد شرکت برای پرداخت بدهی ها و مخارج مالی مثل هزینه های سود (بهره) و مخارج ثابت شرکت کافی است یا خیر، برای سهام داران خاص اهمیت دارد.
• وقتی شرکت سرمایه گذاری مناسبی در محل هزینه های خود داشته باشد و سود سرمایه گذاری از هزینه های پرداخت شده برای آن بیشتر شود، این سرمایه گذاری ها باعث افزایش سرمایه سهام داران در شرکت می­شود و نیاز به منابع مالی خارجی را کاهش می­دهد.
• با بررسی ساختار دارایی شرکت و مشخص کردن هزینه های شرکت می­توان گفت در زمان های رشد یا رکود اقتصادی میزان سود آوری شرکت چه وضعیتی خواهد داشت. به طور مثال شرکتی که هزینه های کمتری برای بدست آوردن سرمایه بپردازد در زمان رکود اقتصادی زیان کمتری را متحمل می­شود و در زمان رشد اقتصادی نیز سود کمتری خواهد داشت.

انواع نسبت های اهرمی:

نسبت های اهرمی یا همان نسبت سرمایه گذاری انواع مختلفی دارد که به توضیح هر کدام می پردازیم.

نسبت بدهی:

اهمیت و تاثیر بدهی های طولانی مدت و جاری را در تأمین همه‌ی سرمایه و ثروت شرکت نشان می­دهد.

مشخص می­کند که چه مقدار از سرمایه های کل از طریق بدهی ها بدست آمده است.

این نسبت برای اعتبار دهندگان بسیار اهمیت دارد.

برای محاسبه نسبت بدهی به روش فرمول زیر عمل می­کنیم:

مجموع دارایی / مجموع بدهی = نسبت بدهی

• چنان چه نسبت بدهی بالا باشد، این تفسیر را در پی دارد که شرکت جهت تأمین منابعی که به آن ها نیاز داشته از منابع سرمایه خارج از شرکت استفاده کرده است.
• برای وام دهندگان مانند بانک ها و از این قبیل مهم است که نسبت بدهی پایین باشد، چون بالا رفتن این نسبت، ریسک نسبت های مالی اهرم و خطر پذیری شرکت را افزایش خواهد داد.

سرمایه ثابت نسبت به ارزش ویژه:

ارزش ویژه میزان سرمایه ای است که پس از کم شدن میزان بدهی ها از دارایی شرکت باقی می­ماند.

برای محاسبه این نسبت از فرمول زیر استفاده می­کنیم:

دارایی ثابت / ارزش ویژه = سرمایه ثابت نسبت به ارزش ویژه

• نسبت فوق نشان می­دهد که چه میزان از ارزش ویژه برای خرید سرمایه های ثابت هزینه شده است.
• اگر سرمایه ثابت شرکت نسبت به ارزش ویژه پایین تر باشد نشان می‌دهد که مقدار کمی از ارزش های ویژه برای خرید سرمایه ثابت خرج شده است. بنابراین میزان نقدینگی این شرکت بالا است و توان تسویه بدهی های جاری خود را دارد.

کل بدهی نسبت به ارزش ویژه:

این نسبت وضعیت اعتبار دهندگان را با سهام داران شرکت مقایسه می­کند و قدرت آن ها را به یک دیگر نشان می­دهد.

برای محاسبه این نسبت از فرمول زیر استفاده می­کنیم:

کل بدهی / ارزش ویژه = کل بدهی نسبت به ارزش ویژه

• وقتی نسبت کل بدهی به ارزش ویژه کمتر باشد، شرکت مربوطه ریسک و خطر پذیری مالی کمتری خواهد داشت و وام دهندگان نیز از شرکت هایی که این نسبت در آن ها پایین تر است استقبال بیشتری می­کنند.
• هرچه این نسبت بالا برود یعنی در ساختار دارایی شرکت از بدهی های بیشتری استفاده شده است و به همان میزان حقوق و سرمایه اعتبار دهندگان نسبت به سهام داران بیشتر خواهد بود.
• اگر سهام داران شرکت بخش بیشتری از سرمایه های شرکت را تأمین کنند به تناسب آن کنترل و نسبت مالکانه آن ها بیشتر خواهد شد و پرداخت سود (بهره) و وام کمتری برای شرکت به دنبال خواهد داشت.

به طور مثال اگردر یک شرکت جواب تناسب کل بدهی به ارزش ویژه 4 باشد، یعنی این شرکت جهت تأمین سرمایه ی مورد نیاز خود 4 برابر بیشتر از همیشه از منابع خارجی مانند وام استفاده کرده است.

بدهی جاری نسبت به ارزش ویژه:

برای محاسبه نسبت فوق از فرمول زیر استفاده می­کنیم:

بدهی جاری / ارزش ویژه = بدهی جاری نسبت به ارزش ویژه

• بدهی جاری (کوتاه مدت) شرکت از سرمایه های جاری آن به دست می­آید و می­تواند نقدینگی شرکت را تحت تاثیر قرار دهد و در صورت افزایش این نوع بدهی (جاری) میزان نقدینگی کاهش می­یابد.
• بدهی جاری میزان سود بالاتری در مقایسه با دیگر بدهی ها دارد. و بالا بودن بدهی جاری نسبت به ارزش ویژه قدرت اهرمی را تحت تاثیر قرار می­دهد و موجب کاهش آن می­شود.
• اگر این روند افزایش بدهی جاری تداوم داشته باشد نشان دهنده ضرورت مدیریت و اصلاح در ساختار دارایی شرکت است.

موسسه مشاوران شما را به خواندن مطلب مالیات حقوق دعوت می نماید.

بدهی جاری نسبت به ارزش ویژه

بدهی های طولانی مدت نسبت به ارزش ویژه:نسبت های مالی اهرم

نسبت فوق ارتباط میان بدهی های طولانی مدت که موعد پرداخت آن ها از یک سال بیشتر است را با ارزش ویژه بررسی می­کند.

برای محاسبه این نسبت از فرمول زیر استفاده می­کنیم:

بدهی طولانی مدت / ارزش ویژه = بدهی های طولانی مدت نسبت به ارزش ویژه

نسبت مالکانه:

برای محاسبه نسبت مالکانه از فرمول زیر استفاده می­کنیم:

ارزش ویژه / کل دارایی ها = نسبت مالکانه

• این نسبت میزان سرمایه های شرکت که مربوط به سهام داران است را مشخص می­کند و نشان دهنده نقش سهام داران در فراهم کردن سرمایه های شرکت است که به صورت درصدی بیان می­شود.
• بالا بودن درصد نسبت مالکانه در یک شرکت نشان دهنده میزان پایبندی آن شرکت به تعهد های خود است و نشان می­دهد از اهرم مالی در این شرکت به میزان خیلی کم استفاده شده است.
• پایین بودن این نسبت مشخص می­کند که بخش زیادی از ثروت شرکت ازمنابع خارجی (وام و..) تأمین شده است و هم چنین ریسک مالی را در پی داشته است.

حقوق سهام داران نسبت به همه ی بدهی ها:

حقوق سهام داران / کل بدهی = حقوق سهام داران نسبت به همه ی بدهی ها

• نسبت فوق ادعای اعتبار دهندگان و سهام داران را ارزیابی می­کند و حقوق سهام داران را نسبت به کل اعتبارات که از منابع سرمایه خارجی تأمین شده می­سنجد.
• اگر این نسبت بالا باشد یعنی حقوق واختیارات سهام داران از اعتبار دهندگان بیشتر است و این افزایش حقوق سهام داران به تناسب همه بدهی ها موجب می­شود که شرکت در مواجهه با ورشکستگی و خطرهای اقتصادی آسیب پذیری کمتری داشته باشد.

حقوق سهام داران نسبت به سرمایه های ثابت:

برای محاسبه نسبت بالا از این فرمول استفاده می­کنیم:

حقوق سهام داران / سرمایه های ثابت = حقوق سهام داران نسبت به سرمایه های ثابت

• این نسبت نقش و همکاری سهام داران را در تأمین ثروت برای خرید اموال و سرمایه های ثابت نشان می­دهد.
• بالا بودن این نسبت یعنی سهام داران سرمایه مالی بیشتری برای شرکت فراهم کرده اند. بنابراین شرکت در شرایط مالی و اقتصادی سخت، ساختار سرمایه ای محکم تری دارد.

اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله نسبت نقدینگی را به شما پیشنهاد می کنیم.

اهرم مالی چیست؟

اهرم مالی که به عنوان اهرم یا معامله در دارایی شناخته می شود ، به استفاده از بدهی برای به دست آوردن دارایی های اضافی اشاره دارد.

استفاده از اهرم مالی برای کنترل مقدار بیشتری دارایی (با وام گرفتن پول) باعث می شود بازده سرمایه گذاری نقدی مالک افزایش یابد. یعنی با اهرم مالی:

افزایش نرخ دارایی منجر به سود بیشتر نقدینگی مالک می شود، درصورتی که نرخ بهره وام کمتر از نرخ افزایش ارزش دارایی باشد. کاهش ارزش دارایی ها منجر به ضرر بیشتر وجه نقد مالک می شود.

• اهرم مالی استفاده از پول قرض گرفته شده (بدهی) برای تأمین مالی خرید دارایی است با این انتظار که درآمد یا سود سرمایه از دارایی جدید بیش از هزینه وام گرفتن باشد.
• در بیشتر موارد، تأمین کننده بدهی محدودیتی را در میزان آماده بودن برای پذیرش قرار می دهد و محدودیتی را در میزان اهرم اعطای آن نشان می دهد. در مورد وام با پشتوانه دارایی، تأمین کننده مالی از دارایی به عنوان وثیقه استفاده می کند تا زمانی که وام گیرنده وام را بازپرداخت کند. در مورد وام جریان نقدینگی، از اعتبار عمومی شرکت برای پس گرفتن وام استفاده می شود.

این راهنما به طور خلاصه نحوه کار اهرم مالی، نحوه اندازه گیری آن و خطرات مرتبط با استفاده از آن را بیان می کند.

اهرم مالی چگونه کار می کند

هنگام خرید دارایی، سه گزینه برای تأمین مالی در دسترس شرکت است: استفاده از حقوق صاحبان سهام، بدهی و اجاره ها. به غیر از حقوق صاحبان سهام، بقیه گزینه ها هزینه های ثابتی را متحمل می شوند که کمتر از درآمدی است که شرکت انتظار دارد از دارایی بدست آورد. در این حالت، فرض می کنیم که شرکت برای تأمین مالی خرید دارایی از بدهی استفاده می کند.

مثال:

فرض کنید که شرکت X می خواهد دارایی را خریداری کند که 100000 دلار هزینه دارد. این شرکت یا می تواند از دارایی سهام یا بدهی استفاده کند. اگر این شرکت گزینه اول را انتخاب کند، 100٪ دارایی را در اختیار خواهد داشت و هیچ گونه بهره ای پرداخت نخواهد شد. اگر ارزش دارایی 30 درصد افزایش یابد، ارزش دارایی به 130 هزار دلار افزایش می یابد و شرکت 30 هزار دلار سود کسب می کند. به همین ترتیب، اگر دارایی 30٪ استهلاک کند، دارایی 70،000 دلار ارزیابی می شود و شرکت 30،000 دلار ضرر خواهد کرد.

روش دیگر، این شرکت ممکن است با گزینه دوم پیش برود و دارایی را با استفاده از 50٪ سهام عادی و 50٪ بدهی تأمین مالی کند. اگر دارایی 30٪ افزایش یاب ، دارایی 130،000 دلار ارزیابی می شود. این بدان معناست که اگر شرکت بدهی 50 هزار دلاری را پس دهد، 80 هزار دلار باقیمانده است که به سود 30 هزار دلاری تبدیل می شود. به همین ترتیب، اگر دارایی 30٪ استهلاک کند، دارایی 70،000 دلار ارزیابی می شود. این بدان معناست که پس از پرداخت بدهی 50،000 دلاری، شرکت با 20،000 دلار باقی خواهد ماند که به معنای ضرر 30،000 $ (50،000 - 20،000 $) است.

میزان اهرم مالی چگونه اندازه گیری می شود؟

نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام

نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام برای تعیین میزان اهرم مالی واحد تجاری استفاده می شود و نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام شرکت را نشان می دهد. این به مدیریت شرکت، وام دهندگان، سهامداران کمک می کند تا سطح ریسک را در ساختار سرمایه شرکت درک کنند. این احتمال را نشان می دهد که واحد وام گیرنده در انجام تعهدات بدهی خود با مشکل روبرو شده باشد یا سطح اهرم آن در سطح سالم باشد. نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام به شرح زیر محاسبه می شود:

نسبت D / E = کل بدهی / مجموع حقوق صاحبان سهام

بدهی کل، در این مورد، به بدهی های جاری شرکت (بدهی هایی که شرکت قصد دارد ظرف یک سال یا کمتر پرداخت کند) و بدهی های بلند مدت (بدهی با سررسید بیش از یک سال) اشاره دارد.

حقوق صاحبان سهام (مبلغی که سهامداران در شرکت سرمایه گذاری کرده اند) به اضافه مقدار سود انباشته (مبلغی که شرکت از سود خود حفظ کرد) اطلاق می شود.

شرکتهای بخش تولید معمولاً نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام بالاتر از شرکتهای صنعت خدمات را گزارش می دهند، که نشان دهنده میزان بیشتر سرمایه قبلی در ماشین آلات و داراییهای دیگر است.

سایر نسبت های اهرم

سایر نسبت های معمول اهرم برای اندازه گیری اهرم مالی شامل موارد زیر است:

• نسبت بدهی به سرمایه
• بدهی به نسبت EBITDA
• نسبت پوشش بهره

در حالی که نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام معمول ترین نسبت اهرم مورد استفاده است، سه نسبت فوق نیز به طور مکرر در مالی شرکت ها برای اندازه گیری اهرم شرکت استفاده می شود.

خطرات اهرم مالی

اگرچه اهرم مالی ممکن است منجر به افزایش سود برای یک شرکت شود، اما ممکن است منجر به ضررهای نامتناسب شود. ضررها ممکن است زمانی اتفاق بیفتند که پرداخت سود برای دارایی بر وام گیرنده چیره شود زیرا بازده از دارایی کافی نیست. این ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که دارایی در ارزش خود کاهش یابد یا نرخ بهره به سطوح غیرقابل کنترل برسد.

نوسان قیمت سهام

افزایش مقادیر اهرم مالی ممکن است منجر به تغییرات زیادی در سود شرکت شود. در نتیجه، قیمت سهام شرکت به طور مکرر افزایش و کاهش خواهد یافت و مانع از حسابداری صحیح گزینه های سهام متعلق به کارمندان شرکت خواهد شد. افزایش قیمت سهام به معنی پرداخت سود بیشتر سهامداران به شرکت خواهد بود.

ورشکستگی

در مشاغلی که موانع ورود به آن کم است، درآمد و سود آن بیشتر از مشاغل دارای موانع ورود زیاد، دارای نوسان است. نوسانات درآمدها ممکن است به راحتی یک شرکت را به ورشکستگی سوق دهد زیرا این شرکت قادر به افزایش تعهدات بدهی خود و پرداخت هزینه های عملیاتی خود نیست. با بازپرداخت بدهی های پرداخت نشده، طلبکاران می توانند برای بازیابی بدهی های بدهکار خود در دادسرای ورشکستگی پرونده ای را به حراج دارایی های تجاری بکشند.

دسترسی به بدهی های بیشتر کاهش یافته است

هنگام وام دادن به شرکت ها، ارائه دهندگان مالی سطح اهرم مالی شرکت را ارزیابی می کنند. برای شرکت هایی که نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام آنها بالا است، وام دهندگان کمتر از پیش می توانند وجوه اضافی را پیش ببرند، زیرا خطر بالاتری برای پیش پرداخت وجود دارد. با این حال، اگر وام دهندگان موافقت کنند که وجوه خود را به یک شرکت با اهرم اعتبار بالا برسانند، با نرخ بهره بالاتری وام می دهد که برای جبران خطر بالاتر عدم پرداخت کافی است.

اهرم عملیاتی

اهرم عملیاتی به عنوان نسبت هزینه های ثابت به هزینه های متغیر متحمل شده توسط یک شرکت در یک دوره خاص تعریف می شود. اگر هزینه های ثابت از میزان هزینه های متغیر بیشتر باشد، یک شرکت دارای اهرم عملیاتی بالایی است. چنین شرکتی به تغییرات در حجم فروش حساس است و نوسانات ممکن است بر EBIT شرکت و بازده سرمایه سرمایه گذاری شده تأثیر بگذارد.

اهرم عملیاتی بالا در شرکتهای سرمایه دار مانند شرکتهای تولیدی معمول است زیرا آنها برای تولید محصولات خود به تعداد زیادی ماشین نیاز دارند. صرف نظر از اینکه شرکت فروش انجام دهد یا خیر، شرکت نیاز به پرداخت هزینه های ثابت مانند استهلاک تجهیزات و هزینه های نگهداری دارد.

استفاده بهینه از اهرم مالی در ساختار سرمایه شرکت

یک شرکت برای اداره امور خود به سرمایه مالی نیاز دارد. برای بیشتر شرکت ها، سرمایه مالی با انتشار اوراق بدهی و فروش سهام عادی جمع می شود. مقدار بدهی و حقوق صاحبان سهام که ساختار سرمایه شرکت را تشکیل می دهد، پیامدهای ریسک و بازده زیادی دارد. بنابراین، مدیریت شرکت باید از یک فرایند دقیق و محتاطانه برای ایجاد ساختار سرمایه هدف شرکت استفاده کند. ساختار سرمایه به این صورت است که بنگاه اقتصادی و رشد خود را با استفاده از منابع مختلف وجوه مالی تأمین می کند.

استفاده تجربی از اهرم مالی

اهرم مالی، میزان استفاده از اوراق بهادار با درآمد ثابت و سهام ترجیحی در ساختار سرمایه شرکت است. اهرم مالی به دلیل سپر مالیات بهره که توسط قانون مالیات بر درآمد شركت آمریكا تأمین می شود، دارای ارزش است. استفاده از اهرم مالی سود شرکت را افزایش می دهد. با این اوصاف، اگر شرکت درآمد مشمول مالیات کافی برای محافظت از خود نداشته باشد، یا اگر سود عملیاتی آن زیر یک مقدار حیاتی باشد، اهرم مالی ارزش سهام را کاهش می دهد و بنابراین ارزش شرکت را کاهش می دهد.

با توجه به اهمیت ساختار سرمایه یک شرکت، اولین قدم در فرایند تصمیم گیری سرمایه این است که مدیریت یک شرکت تصمیم بگیرد که چه مقدار سرمایه خارجی برای کار خود نیاز دارد. پس از تعیین این مبلغ، مدیریت باید بازارهای مالی را بررسی کند تا شرایطی را که شرکت می تواند سرمایه جذب کند تعیین کند. این مرحله برای فرآیند بسیار مهم است زیرا محیط بازار ممکن است توانایی شرکت در انتشار اوراق بهادار بدهی یا سهام عادی را با سطح یا هزینه جذاب محدود کند. با این اوصاف، پس از پاسخ به این سوالات، مدیریت یک شرکت می تواند سیاست مناسب سرمایه را طراحی کرده و بسته ای از ابزارهای مالی را که باید به سرمایه گذاران بفروشد، بسازد. با پیروی از این فرآیند سیستماتیک، تصمیم مالی برای مدیریت باید مطابق برنامه استراتژیک بلند مدت آن، و اینکه چگونه می خواهد شرکت را به مرور رشد دهد، اجرا شود.

استفاده از اهرم مالی در صنایع و بخشهای تجاری بسیار متفاوت است. بخشهای زیادی از صنعت وجود دارد که شرکتها با درجه بالایی از اهرم مالی در آنها فعالیت می کنند. فروشگاه های خرده فروشی، شرکت های هواپیمایی، فروشگاه های مواد غذایی، شرکت های سودمند و موسسات بانکی نمونه های کلاسیک هستند. متأسفانه، استفاده بیش از حد از اهرم مالی توسط بسیاری از شرکت ها در این بخش ها، نقشی اساسی در مجبور کردن بسیاری از آنها برای طرح ورشکستگی داشته است.

تأثیر اهرم مالی بر عملکرد

شاید بهترین راه برای نشان دادن تأثیر مثبت اهرم مالی بر عملکرد مالی یک شرکت ارائه یک مثال ساده باشد. بازگشت سرمایه ROE یکی از اصول اساسی مورد استفاده در سنجش سودآوری یک تجارت است زیرا در مقایسه سود حاصل از تولید یک شرکت در سال مالی با سرمایه ای که سهامداران سرمایه گذاری کرده اند. به هر حال، هدف هر تجارت این است که برای به حداکثر رساندن ثروت سهامداران، و ROE معیار بازگشت سرمایه سهامداران است.

اندازه گیری ریسک اهرم مالی

مدیریت شرکت تمایل دارد اهرم مالی را با استفاده از نسبت های پرداخت بدهی کوتاه مدت اندازه گیری کند. همانطور که از نام آن پیداست، از این نسبت ها برای اندازه گیری توانایی شرکت در انجام تعهدات کوتاه مدت خود استفاده می شود. دو مورد از بیشترین نسبت های پرداخت بدهی کوتاه مدت، نسبت جاری و نسبت آزمایش هستند. هر دو این نسبت ها دارایی های جاری شرکت را با بدهی های جاری آن مقایسه می کنند. با این حال، در حالی که نسبت جاری معیار ریسک جمع شده را ارائه می دهد، نسبت آزمایش ارزیابی بهتری از ترکیب دارایی های جاری شرکت برای اهداف تحقق تعهدات مسئولیت فعلی آن ارائه می دهد، زیرا موجودی کالا را از دارایی های جاری مستثنی می کند.

از نسبت های سرمایه گذاری برای اندازه گیری اهرم مالی نیز استفاده می شود. در حالی که بسیاری از نسبت های سرمایه گذاری در صنعت مورد استفاده قرار می گیرند، دو معیار مشهور عبارتند از نسبت بلند مدت بدهی به سرمایه و نسبت کل بدهی به سرمایه. استفاده از این نسبت ها برای اندازه گیری اهرم مالی نیز بسیار مهم است. با این حال، اگر مدیریت از دارایی های شرکت اجاره کند بدون اینکه از ارزش دارایی های موجود در ترازنامه شرکت استفاده کند، تحریف این نسبت ها آسان است. علاوه بر این، در یک محیط بازار که نرخ وام های کوتاه مدت کم است، مدیریت ممکن است برای تأمین نیازهای سرمایه کوتاه مدت و بلند مدت خود از بدهی کوتاه مدت استفاده کند. بنابراین، برای انجام یک تحلیل دقیق ریسک، از معیارهای سرمایه گذاری کوتاه مدت نیز باید استفاده شود.

از نسبت پوشش برای اندازه گیری اهرم مالی نیز استفاده می شود. نسبت پوشش بهره، همچنین به عنوان نسبت سود به دست آمده از زمان شناخته می شود، شاید شناخته شده ترین معیار ریسک باشد. نسبت پوشش بهره بسیار مهم است زیرا نشان دهنده توانایی شرکت در داشتن درآمد عملیاتی قبل از مالیات برای پوشش هزینه های مالی آن است. نسبت وجوه حاصل از عملیات به کل بدهی و نسبت جریان عملیاتی جریان نقدی به کل بدهی نیز معیارهای خطر مهمی هستند که توسط مدیریت شرکت استفاده می شود.

عواملی که در روند تصمیم گیری ساختار سرمایه در نظر گرفته شده اند

هنگام ایجاد ساختار سرمایه نسبت های مالی اهرم شرکت، بسیاری از عوامل کمی و کیفی باید در نظر گرفته شود. اول، از نقطه نظر فروش، شرکتی که فعالیت فروش بالایی و نسبتاً پایداری از خود نشان می دهد، در مقایسه با شرکتی که فروش کم و بی ثبات تری دارد، در موقعیت بهتری برای استفاده از اهرم مالی قرار دارد.

ثانیاً، از نظر ریسک تجاری، شرکتی با اهرم عملیاتی کمتر تمایل دارد که بتواند اهرم مالی بیشتری نسبت به شرکتی با درجه بالای اهرم نسبت های مالی اهرم عملیاتی بدست آورد.

سوم، از نظر رشد، شرکتهای با رشد سریعتر احتمالاً بیشتر به استفاده از اهرم مالی اعتماد خواهند کرد زیرا این نوع شرکتها تمایل به سرمایه بیشتری در اختیار دارند تا همتایان رشد کند.

چهارم، از نظر مالیات، شرکتی که در یک بازه مالیاتی بالاتر قرار دارد ، تمایل به استفاده از بدهی بیشتر برای استفاده از مزایای سپر مالیات بهره دارد.

پنجم، یک شرکت با سودآوری کمتر تمایل به استفاده از اهرم مالی بیشتری دارد، زیرا یک شرکت با سودآوری کمتر معمولاً در موقعیت کافی قوی نیست که بتواند عملیات تجاری خود را از طریق وجوه تولید شده داخلی تأمین کند.

همچنین با بررسی تعداد زیادی از عوامل داخلی و خارجی می توان به تصمیم ساختار سرمایه رسیدگی کرد. اول، از دیدگاه مدیریت، شرکتهایی که توسط رهبران متجاوز اداره می شوند تمایل دارند از اهرم مالی بیشتری استفاده کنند. از این نظر، هدف آنها از استفاده از اهرم مالی نه تنها افزایش عملکرد شرکت بلکه کمک به اطمینان از کنترل آنها بر شرکت است.

نتیجه گیری

وقتی شرایط خوب است، می توان با انتشار سهام یا اوراق قرضه سرمایه جمع کرد. با این حال، وقتی اوضاع بد است، تأمین کنندگان سرمایه معمولاً موقعیت امن را ترجیح می دهند، که به نوبه خود تأکید بیشتری بر استفاده از سرمایه بدهی دارد. با توجه به این نکته، مدیریت تمایل دارد ساختار سرمایه شرکت را به شکلی تنظیم کند که انعطاف پذیری را در جذب سرمایه آینده در یک فضای دائماً در حال تغییر بازار فراهم کند.

نسبت‌های اهرمی چیست؟ تعریف، فرمول و کاربرد

در تجزیه‌وتحلیل صورت‌های مالی پس از بررسی آیتم‌ها و اقلام مختلف حسابداری و تحلیل و مقایسه‌ی آن‌ها بین شرکت‌های مختلف یا تحلیل یک آیتم از یک شرکت در طول یک بازه‌ی زمانی، ممکن است هنوز به دیدگاه صحیح و درست در تحلیل نرسیده باشیم. از این‌ رو به مفهوم نسبت‌های مالی برای بررسی موشکافانه‌تر روی می‌آوریم. نسبت‌های مالی انواع مختلفی دارند که در مقالات جداگانه به آن‌ها اشاره کرده‌ایم و در این مقاله به سراغ نسبت‌های اهرمی خواهیم رفت. برای این منظور سعی خواهیم کرد تا تعریف و کاربرد نسبت‌های اهرمی در تحلیل بنیادی را بیان کنیم و همین‌طور به اثر اهرمی و فرمول‌های محاسبه‌ی نسبت اهرمی اشاره کرده و در پایان این نسبت‌ها را برای یک نماد منتخب بورسی محاسبه کنیم.

ساختار سرمایه ی شرکت و اهمیت آن در نسبت اهرمی

پیش از تعریف و صحبت درباره‌ی نسبت مالی اهرمی لازم است تا ابتدا با ساختار سرمایه‌ی شرکت‌ها آشنا شویم. اگر شما قصد تأسیس یک شرکت و یا راه‌اندازی یک کسب‌وکار را داشته باشید با روش‌های مختلفی برای ایجاد سرمایه‌ی لازم بابت تأسیس شرکت روبه‌رو خواهید بود. اینکه از چه طریقی می‌توان این سرمایه را تأمین کرد و یا راه‌های دستیابی به آن چیست موضوعی است که در مقاله‌ی مربوط به فعالیت‌های تأمین مالی مفصلاً به آن اشاره کردیم.

تأمین مالی می‌تواند هم از طریق سهام‌داران شرکت تحت عنوان حقوق صاحبان سهام صورت گیرد و هم می‌تواند از طریق خلق بدهی یا افزایش آن صورت گیرد. وجه افتراق نحوه‌ی تأمین مالی شرکت‌ها دقیقاً همان عاملی است که سبب می‌شود تا ساختار سرمایه‌ی شرکت‌ها نیز متفاوت باشد. ممکن است برخی از شرکت‌ها ساختاری مبتنی بر حقوق صاحبان سهام داشته باشند و برخی دیگر مبتنی بر بدهی باشند. با ذکر این نکته که شرکت‌ها می‌توانند هر یک از این دو روش و یا ترکیبی از آن‌ها را در ایجاد سرمایه‌ی خود داشته باشند به سراغ تعریف نسبت‌های اهرمی خواهیم رفت.

نسبت مالی اهرمی (Leverage Ratio) به چه معناست؟

نسبت‌های مالی اهرمی ابزاری سودمند برای بررسی و سنجش قدرت مالی شرکت‌ها در بازپرداخت دیون میان‌مدت و بلندمدت است. از جمله پارامتر‌های مهم سنجش میزان قدرت بازپرداخت دیون میان‌مدت و بلندمدت در شرکت‌ها طبیعتاً پارامتر بدهی آن‌ها است. اما وجه تسمیه‌ی نسبت مالی اهرمی آن است که اگر شرکتی برای خلق دارایی و بهره‌گیری از آن در راستای ایجاد سود به سراغ خلق و یا افزایش بدهی برود در واقع از اهرم مالی بدهی‌ها برای خلق سود استفاده کرده است. البته طبیعتاً خلق بدهی حامل برخی هزینه‌هاست و انتظار داریم تا سود حاصل از ایجاد دارایی ایجاد شده از طریق افزایش بدهی، هزینه‌های استقراض را پوشش داده و حتی بیشتر از آن نیز باشد تا عواید مدنظر نصیب شرکت شوند.

آیا بهره‌گیری از اهرم مالی همیشه سودمند است؟

باید به این نکته نیز توجه داشت که استفاده از اهرم مالی در عین سودمندی می‌تواند حاوی خطراتی نیز باشد. اساساً خلق بدهی و یا افزایش آن از طرق مختلف (به طور مثال دریافت تسهیلات بانکی) تعهداتی را برای شرکت به بار می‌آورد. این تعهدات هزینه‌های قطعی شده‌ای هستند که شرکت باید در زمان‌های مشخصی به‌عنوان هزینه بهره پرداخت کند. درحالی‌که اطمینانی بابت سود حاصل از دارایی هایی که از طریق بدهی ایجاد شدند وجود ندارد. بنابراین وجود هزینه‌های قطعی و نااطمینانی در جریان درآمدی یا سود حاصل از خلق بدهی عاملی است که می‌تواند خطر استفاده‌ی بدون برنامه‌ی دقیق و هوشمندانه از اهرم مالی را گوشزد کند.
این موضوع می‌تواند به‌وضوح در صورت‌های مالی نیز جلوه پیدا کند و سود عملیاتی را پس از کسر هزینه‌های مالی که نشأت‌گرفته از اهرم مالی هستند، تبدیل به زیان خالص کند. درباره‌ی این موضوع در مقاله‌ی مربوط به جریان نقدی فعالیت تأمین مالی توضیحات بیشتری ارائه داده‌ایم.

نسبت‌ اهرمی در بانک‌ها

یکی از محل‌هایی که در آن نسبت‌های اهرمی اهمیت بالایی پیدا می‌کنند مسائل مربوط به بانک‌ها است. همان‌طور که می‌دانیم یک از وظایف اصلی بانک‌ها دریافت وجوه از افرادی که با مازاد وجوه مواجه‌اند و پرداخت تسهیلات به متقاضیان آن وجوه است. طبیعتاً بانک‌ها در ازای وجوهی که از سپرده‌گذاران دریافت می‌کنند تعهداتی را مبنی بر ارائه‌ی سود در قبال آن‌ها خواهند داشت. بدین ترتیب در بانک‌ها جریان هزینه‌ای قطعی ایجاد می‌شود. اگر بانک‌ها در اعطای تسهیلات و دریافت بازپرداخت‌ها موفق نباشند با خطر بهره‌گیری از اهرم مالی مواجه خواهند بود.

در این‌ بین بانک‌ها باید سودی مازاد بر سود اعطایی به سرمایه‌گذاران را به دست آورند تا هم هزینه‌های خود را پوشش دهند و هم پوششی برای ریسک نکول بدهی و عدم بازپرداخت آن توسط برخی از متقاضیان وام را فراهم کنند. در کنار این موارد فراموش نکنیم که بانک‌ها قادر به وام‌دهی به اندازه‌ی کل سپرده‌های جذب شده نیستند چرا که طبق مقررات باید ذخیره‌های قانونی و اضافی را نزد بانک مرکزی تأمین کنند. بدین ترتیب نسبت‌های اهرمی و تحلیل و مقایسه‌ی آن-ها برای بانک‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.

انواع نسبت‌ اهرمی

در قالب سنجش شرکت‌‌ها در بهره‌‌گیری از اهرم مالی و همین‌‌طور میزان قدرت آن‌‌ها در بازپرداخت دیون میان‌مدت و بلند مدتشان نسبت‌‌های متفاوتی را با پارامتر‌‌های متفاوتی می‌‌توان محاسبه کرد که در ادامه به تعریف و تشریح پنج نسبت اهرمی مهم خواهیم پرداخت.

نسبت بدهی یکی از انواع نسبت‌ اهرمی:

نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام یکی از انواع نسبت‌ اهرمی:

برای محاسبه‌ی این نسبت کل بدهی را به حقوق صاحبان سهام تقسیم می‌کنیم. این نسبت ممکن است به فراخور سیاست توسط شرکت بزرگ‌تر یا کوچک‌تر از یک باشد. این نسبت به‌نوعی وضعیت ترکیب دارایی مبتنی بر نسبت های مالی اهرم حقوق صاحبان سهام یا مبتنی بر بدهی را نشان می‌دهد. اگر این نسبت عدد بالایی داشته باشد نشانه‌ی بالا بودن ریسک شرکت از منظر هزینه‌های مالی تحمیل‌شده بر آن است و اگر این نسبت مقداری کمتر از یک داشته باشد نشان‌دهنده‌ی آن است که در تشکیل دارایی‌ها، خلق و افزایش بدهی در موضع ضعف بوده‌اند و تأکید بیشتر بر حقوق صاحبان سهام بوده است که چنین امری برای قرض‌دهندگان به شرکت مثبت ارزیابی می‌شود.

ضریب مالکانه یکی از انواع نسبت‌ اهرمی:

نسبت بدهی بلندمدت یکی از انواع نسبت‌ اهرمی:

در این نسبت اهرمی، میزان بدهی بلندمدت را بر مجموع میزان این بدهی و حقوق صاحبان سهام تقسیم می-کنیم. همان‌طور که می‌دانیم بدهی بلندمدت آن دسته از بدهی‌هایی هستند که سررسید بازپرداخت آن‌ها در بیش از یک سال آتی است. طبیعتاً بالا بودن این نسبت بیانگر استفاده‌ی بیشتر از اهرم مالی در بلندمدت و همین‌طور از طرفی دیگر متحمل ریسک شدن شرکت است.

نسبت پوشش هزینه بهره یکی از انواع نسبت‌ اهرمی:

بدین ترتیب به پنج نوع از مهم‌ترین نسبت‌های اهرمی اشاره کردیم. با دیدگاه‌های مختلف می‌توان از منظرهای دیگری نیز نسبت‌های اهرمی متعددی را برای شرکت‌ها تعریف کرد.

نمونه‌ی تحلیل نسبت‌ اهرمی

در ادامه‌ی این مقاله، نسبت‌های اهرمی را در یک بازه‌ی چهارساله برای شرکت ماشین‌سازی اراک محاسبه و تحلیل می‌کنیم.

نسبت‌های اهرمی در این شرکت غالباً روندی نوسانی داشته‌اند. از اولین نسبت که همان میزان بدهی‌ها تقسیم بر دارایی‌ها است شروع می‌کنیم. همان‌طور که مشخص است این نسبت روند منظمی نداشته است و در برخی از سال‌ها بیشتر دارایی‌ها از خلق بدهی و در بعضی از سال‌ها بیشتر از حقوق صاحبان سهام خلق شده است.

در کل برقراری ترکیب مناسب بین بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام سبب شده تا شرکت هم بتواند از مزایای اهرم مالی بهره ببرد و هم اینکه گرفتار مخاطرات اهرم مالی و افزایش چشمگیر هزینه-های مالی نشود. این استفاده توأمان از هر دو کانال بدهی و حقوق صاحبان سهام در دومین نسبت، یعنی نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام نیز پرواضح است. در این نسبت نیز در سال از سنوات مورد بررسی نرخ حدود صد درصدی دیده می‌شود که نشان از برابری بدهی و حقوق صاحبان سهام دارد. در سال ۹۹ بدهی به حقوق صاحبان سهام ترجیح داده شده و مجدداً در سال ۱۴۰۰ سعی شده تا این بار حقوق صاحبان سهام مورد توجه قرار گیرد.
ضریب مالکانه نیز میزان قابل‌توجه و نسبتاً مطلوبی را در طول سنوات مورد بررسی داشته است و تنها در سال پایانی کاهشی بوده است. همچنین این شرکت بدهی‌های بلندمدت چشمگیری نداشته است و از همه مهم‌تر خصوصاً در دو سال پایانی مورد بررسی توان خوبی درپوشش هزینه بهره‌ی خود داشته است.

سخن پایانی آکادمی دانایان پیرامون نسبت اهرمی

همان‌طور که بارها در طول مقاله به آن اشاره کردیم بهره‌گیری از اهرم مالی در عین سودمندی‌هایی که می‌تواند داشته باشد ممکن است از طریق خلق جریانات هزینه‌ای قطعی در مقابل جریانات احتمالی درآمدی شرکت را با ریسک‌هایی مواجه کند. بنابراین پی‌بردن به وضعیت اهرم مالی شرکت‌ها، رهگیری روند آن در طول چند سال و حتی مقایسه‌ی این وضعیت بین شرکت‌های مختلف اطلاعات سودمندی را از منظر ریسک شرکت‌ها در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد. بنابراین توجه به نسبت‌های اهرمی و بهره‌گیری از آن در کنار سایر ابزار‌های تحلیلی بسیار مفید خواهد بود.