عملکرد کارگزار

عملکرد کارگزاران بورس نشان می دهد/ انجام۴۶درصدمعاملات‌بورس توسط‌١٠کارگزار

به گزارش اقتصاد آنلاین؛ تعداد 10 شرکت کارگزاری بیش از 46 درصد کل ارزش معاملات بازار سرمایه را در سال گذشته به خود اختصاص دادند.

ارزش کل خرید و فروش 94 کارگزار فعال بورس اوراق بهادار تهران در سال 92، بالغ بر یک میلیون 928 هزار و 396 میلیارد ریال بود که دادوستدهای پارسال را در 17 میلیون و 129 هزار نوبت معاملاتی انجام داده اند.
ارزش خرید و فروش خرد و بلوک نیز در سال گذشته بیش از 1405 هزار میلیارد ریال معادل 73 درصد کل معاملات بوده است و ارزش خرید و فروش عمده و سایر هم 522 هزار و 901 میلیارد ریال معادل 27 درصد از معاملات را شامل می‌شود.
همچنین از کل معاملات سال گذشته، 304 هزار و 490 میلیارد ریال خرید و فروش الکترونیکی بوده که حدود 40 درصد از کل معاملات الکترونیکی این مدت در 5 کارگزاری انجام شده است و به ترتیب کارگزاری های مفید با 23.87 درصد، آگاه با 6.16 درصد، بانک کشاورزی با 5.31 درصد، نهایت نگر با 2.4 درصد و بانک ملت با 2.19 درصد رتبه های اول تا پنجم را به نام خود ثبت کردند.
بعلاوه این که در سال گذشته از 94 کارگزار فعال در بورس، 91 کارگزار در معاملات آنلاین فعال بوده اند.
* 46 درصد از کل معاملات در اختیار 10 کارگزار
این گزارش می افزاید: در سالی که گذشت تعداد 10 شرکت کارگزاری بیش از 46 درصد کل ارزش معاملات را به اختصاص خود دادند که شرکتهای کارگزاری بانک ملت با 12.33 درصد، کارگزاری بانک ملی ایران با 6.12 درصد، کارگزاری مفید با 5.23 درصد، کارگزاری آگاه با 4.21 درصد، کارگزاری بانک رفاه کارگران با 4.12 درصد و کارگزاری صبا تامین با 3.85 درصد در رتبه های اول تا ششم این جدول قرار دارند.
همچنین شرکت های کارگزاری عمران فارس با 2.99 درصد، کارگزاری خبرگان سهام با 2.68 درصد، کارگزاری بهگزین با 2.53 درصد و کارگزاری عملکرد کارگزار حافظ با 2.51 درصد در مکان های هفتم تا دهم این فهرست جای دارند.

کارگزاری چیست؟ آشنایی با عملکرد شرکت های کارگزاری

چرا آشنایی با شرکت های کارگزاری مهم است؟ شرکت های کارگزاری چه خدماتی ارائه می کنند؟ در ادامه به توضیح کامل شرکت های کارگزاری و نحوه عملکرد و وظایف آن ها می پردازیم.

درگذشته پول و کالا اصلی‌ترین سرمایه‌های مردم به شمار می‌آمدند و بانک‌ها به عنوان مراکز اصلی حفظ و افزایش سرمایه شناخته می‌شدند. اما امروزه بیمه، بانک و بورس به عنوان مثلث اصلی اقتصاد هر کشور شناخته می‌شوند. اکنون نزدیک به دو دهه است که شرکت‌های کارگزاری به عنوان یکی دیگر از قطب‌های افزایش سرمایه رشد نسبی پیدا کرده‌اند. کارگزاری‌ها امروزه به یکی از مهم‌ترین مهره‌های بازار معاملات و سرمایه تبدیل شده‌اند که با ایجاد ارتباط میان خریداران و فروشندگان در این بازار، امکان افزایش سرمایه کلی کشور را بیشتر می‌کنند. اما واقعاً شرکت کارگزاری چیست و چه خدماتی را ارائه می‌دهد؟

شرکت کارگزاری چیست؟

شرکت کارگزاری به نهادی گفته می‌شود که با کسب مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار و عضویت در کانون کارگزاران بورس اوراق بهادار به فعالیت قانونی در بازار بورس می‌پردازند. کارگزاری‌ها و کارگزاران در واقع وکلای سرمایه‌گذاران و واسطه میان فروشندگان و خریداران سهام، کالا، اوراق بهادار و اوراق مبتنی بر کالا در این بازار هستند که در ازای هر معامله، مبلغی را به عنوان کارمزد از طرفین دریافت می‌کنند.

لازم به ذکر است که این مبلغ بعد از جوش خوردن معامله و تکمیل آن از شما دریافت می‌شود. بنابراین، در صورت ثبت سفارش معامله و عدم موفقیت آن، مبلغی از شما کسر نمی‌شود. بسیاری از امور بازار بورس توسط کارگزاری‌ها تسهیل پیدا می‌کنند. این شرکت‌ها دانش خود را در اختیار عموم سرمایه‌گذاران (این سرمایه‌گذاران می‌توانند از هر قشر جامعه و دارای هر شغلی باشند) قرار می‌دهند تا تازه واردان و غیر حرفه‌ای‌های دنیای سرمایه‌گذاری نیز قادر به فعالیت در این زمینه باشند.

به این ترتیب، با ارائه خدماتی مانند آموزش و مشاوره آماتورها را به سرمایه‌گذاران حرفه‌ای تبدیل می‌کنند و با ارائه صندوق سرمایه‌گذاری مشترک امکان سرمایه‌گذاری با کمترین ریسک و بدون نیاز به دانش مدیریت سرمایه را در اختیار همگان قرار می‌دهند. بنابراین، انتخاب یک کارگزاری مناسب با کارگزاران حرفه‌ای از اهمیت بالایی برخوردار است.

آیا مراجعه حضوری به کارگزاری ضروری است؟

همان ‌طور که برای افتتاح حساب در یکی از شعب بانک موردنظر خود به مراجعه حضور و ارائه مدارک و مشخصات شما نیاز است، قدم گذاشتن در بازار بزرگ بورس نیز به گذراندن این پروسه نیاز دارد.

ملزومات ثبت نام در شرکت کارگزاری چیست؟

ابتدا لازم است در سامانه سجام ثبت نام کنید، سپس با مراجعه حضوری به کارگزاری موردنظر و ارائه مدارک شناسایی و کارت ملی، کد بورسی خود را دریافت کنید. اکنون با در دست داشتن این کد معاملاتی می‌توانید اقدام به خرید و فروش سهام و سرمایه گذاری در بورس کنید.

همچنین به تازگی امکان ثبت نام و ارائه مدارک شناسایی به صورت اینترنتی و سپس دریافت کد بورسی با مراجعه کارکنان کارگزاری به آدرس ثبت شده نیز برای متقاضیان ایجادشده است.

لازم به ذکر است که ثبت نام در کارگزاری‌ها به صورت رایگان انجام شده و تنها مبلغی به منظور ثبت نام در سامانه سجام از شما دریافت می‌شود. از این مرحله به بعد شما می‌توانید با ثبت سفارش در سامانه کارگزاری خود به معامله در بازار بورس بپردازید. بنابراین، مراجعه حضوری شما در مراحل بعد از ثبت نام الزامی نیست.

راهنمای کامل ثبت نام در سامانه سجام را می توانید در مقاله سجام چیست بخوانید

نقش کارگزاری در بازار در معاملات بازار سهام

همان طور که بیان شد، کارگزاری پل ارتباطی بین خریدار و فروشنده سهام در بازار شلوغ بورس است. در واقع شما اگر بخواهید فعالیت خود را در بازار بورس آغاز کنید، حتماً به وجود یک شرکت کارگزاری مطمئن نیاز دارید. این شرکت‌ها با یافتن خریدار برای فروشندگان و بالعکس، میلیون‌ها معامله را به صورت روزانه انجام داده و آمار دقیقی از تعداد و قیمت‌های سهام معامله شده را به ثبت می‌رسانند. به این ترتیب، داده‌های دقیقی در اختیار کلاینت‌های کارگزاری قرار می‌گیرد و پیش‌بینی درست روند بازار بورس برای آن‌ها ممکن می‌شود.

اگر این حجم عملکرد کارگزار بالای معامله که روزانه انجام می‌گیرد به صورت حضوری و بدون وجود کارگزاری‌ها انجام می‌شد، قطعاً هرج و مرجی غیرقابل کنترل را ایجاد می‌کرد. در واقع کارگزاران می‌توانند بدون نیاز به حضور شما و به نمایندگی از شما به خرید یا فروش سهام و اوراق بهادار شما بپردازند. عرضه اولیه (پذیره‌نویسی) و سبدگردانی اوراق بهادار و مدیریت آن‌ها را می‌توان با خیال آسوده به دست کارگزاران باتجربه و دانش آموخته در مسائل مالی و افزایش سرمایه سپرد. این شرکت‌ها با ارائه مشاوره و دوره‌های حضوری یا غیرحضوری آموزشی به راهنمایی کلاینت‌ها برای سودآوری می‌پردازند.

کارگزاری‌ها چه خدماتی ارائه می‌دهند؟

اکنون که می‌دانید اصلی‌ترین وظیفه شرکت کارگزاری چیست و چه نقش مهمی در بازار بورس و اقتصاد کشور ایفا می‌کند، لازم است با توجه به نکات زیر به انتخاب کارگزاری موردنظر خود بپردازید.
خدمات شرکت‌های کارگزاری معمولاً مشابه یکدیگر هستند. اما کیفیت و میزان ارائه خدمات از جانب یک شرکت کارگزاری است که موجب بهتر بودن و امتیاز بالاتر برخی از آن‌ها در رتبه بندی‌های سالانه می‌شود. تمامی خدمات شرکت‌های کارگزاری شامل موارد زیر هستند:

انجام انواع معاملات

خرید و فروش سهام، اوراق بهادار، اوراق بدهی، معاملات آتی ، حق تقدم سهام، اوراق مشتقات و . در بازارهای مختلفی مانند بورس، فرا بورس، بورس انرژی و کالا که کارگزاری برای امکان فعالیت در هر یک از آن‌ها نیاز به مجوز دارد. شما در بازار بورس می‌توانید به خرید و فروش اوراق بهادار یا سهام شرکت‌ها و کارخانه‌های فعال در زمینه انرژی مانند نفت، برق و . بپردازید و در بازار بورس کالا به خرید و فروش کالاهایی مانند فلزات، محصولات کشاورزی، پتروشیمی و . مشغول شوید. حضور کارگزاری شما در بازار بورس مشتقات به شما این امکان را می‌دهد تا قرارداد آتی ببندید و با معامله اوراق مبتنی بر دارایی پایه مانند طلا، گندم و . به افزایش سرمایه خود بپردازید. این معاملات می‌توانند به صورت حضوری یا اینترنتی انجام بگیرند.

همان طور که پیش‌تر بیان شد، یک شرکت کارگزاری خدماتی مانند مشاوره و آموزش در زمینه بورس و مدیریت سرمایه را نیز به کلاینت‌های خود ارائه می‌دهد. این کلاینت‌ها ممکن است از هر قشر جامعه و با هر سطح دانشی باشند. این آموزش‌ها و مشاوره‌ها به صاحب سرمایه کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتری به سرمایه‌گذاری بپردازد و سود خود را افزایش دهد. با این حال، ممکن است کارگزاری شما ارائه مشاوره را تنها برای سرمایه‌های میلیاردی در نظر داشته باشد. بنابراین، بهتر است یک کارگزاری با خدمات برابر برای تمامی کلاینت‌ها یا سرمایه‌گذاران را انتخاب کنید که بدون توجه به میزان سرمایه مشاوره مفید و کاربردی را به شما ارائه دهد.

یکی از جذاب‌ترین خدماتی که یک شرکت کارگزاری می‌تواند در اختیار کلاینت‌های خود قرار دهد، در نظر گرفتن اعتبار معاملاتی برای آن‌ها است. اعتبار معاملاتی مشابه وام دادن به سرمایه‌گذاران است. این خدمات می‌تواند با توجه به میزان گردش معاملاتی یا حتی به منظور افزایش کاربران کارگزاری بدون در نظر داشتن سطح گردش معاملاتی انجام شود.

اما در این میان نفع شرکت کارگزاری چیست؟

برخی از این شرکت‌ها این خدمات را حتی به تازه‌واردان نیز ارائه می‌دهند. این می‌تواند به افزایش سودآوری شما بدون آوردن سرمایه نقدی و افزایش دریافت کارمزد از جانب کارگزاری‌ها کمک کند.

پیش‌تر ذکر شد که روش کسب درآمد یک شرکت کارگزاری چیست و کارمزدها تنها بابت معاملات موفق و ثبت شده از شما کلاینت‌ها دریافت می‌شوند. این میزان کارمزد از جانب سازمان بورس تصویب و به کارگزاری‌ها ابلاغ می شوند. با این حال، برخی کارگزاری‌ها با اعمال تخفیف‌های ویژه و کاهش میزان کارمزد خود به جذب کلاینت‌های بیشتر می‌پردازند. به این ترتیب، مشتریان آن‌ها و سطح معاملات انجام گرفته بیشتر می‌شود. تخفیف‌های معاملاتی درواقع ترفند جذابی است که می‌تواند مشتریان بیشتری را به سمت شرکت کارگزاری جذب کند و موجب سودآوری برای هر دو آن‌ها شود.

سبدگردانی (مدیریت پورتفو)

سبدگردانی یا مدیریت پورتفو یکی دیگر از خدماتی است که اکثر کارگزاری‌ها آن را به کلاینت‌های خود ارائه می‌دهند. سرمایه‌گذارانی که وقت یا دانش کافی برای مدیریت سرمایه و سهام خود را ندارند، این وظیفه را به کارگزاری خود که دانش و تجربه کافی برای حفظ و افزایش آن را دارد محول می‌کنند. سبد سهام و سرمایه کلاینت با توجه به میزان سرمایه و ریسک‌پذیری وی پر شده و توسط کارگزاران به طور دقیق مدیریت می‌شود. وضعیت این پرتفو به طور منظم به سرمایه‌گذار گزارش می‌شود. این امر با بستن قراردادهای سالانه‌ای میان مشتری و کارگزاری انجام می‌شود که مجوز آن توسط کارگزاری از سازمان بورس دریافت شده است. سبد گردان درصدی از سود سبد (که در قرارداد میزان آن مشخص و ثبت شده است) را به عنوان کارمزد خود از شما دریافت می‌کند.

عملکرد شرکت‌های کارگزاری چگونه است؟

عملکرد شرکت‌های کارگزاری بسیار پیچیده‌تر از یک واسطه‌گری ساده میان خریداران و فروشندگان سهام و اوراق بهادار است.

کارگزاری‌ها با عملکرد خود موجب تطابق عرضه و تقاضا در بازار بورس می شوند و این بازار را با ثبت و ارائه داده‌های دقیق کاملاً شفاف‌سازی می‌کنند.

اعلام تعداد معاملات، سهام موجود، قیمت ها سهام، کالا و اوراق مختلف و همچنین تعداد خریداران و فروشندگان حاضر در بازار برخی دیگر از خدماتی است که توسط شرکت‌های کارگزاری باهدف شفاف‌سازی معاملات بازار بورس انجام می‌گیرند.

شرکت های کارگزاری با انتخاب کارگزاران دارای گواهینامه‌های حرفه‌ای از صلاحیت و آشنایی آن‌ها با قوانین و روش‌های مختلف مدیریت مالی و افزایش سرمایه اطمینان حاصل می‌کنند و امنیت سرمایه شما را افزایش می‌دهند.

قوانین نظارتی متعددی بر شرکت‌های کارگزاری و پرسنل حکم فرما هستند که نظارت مناسب بر امور آن‌ها را میسر می‌سازند. اما راه دسترسی حضوری به شرکت کارگزاری چیست؟

توجه داشته باشید که کارگزاری شما همواره باید امکان دسترسی حضوری را برای سرمایه‌گذاران مهیا کند. بنابراین، کارگزاری‌ها همواره یک شعبه، دفتر، تالار معامله یا نمایندگی در پایتخت و شهرستان‌های کشور دارند که امکان مراجعه حضوری برای تمام مشتری‌ها وجود داشته باشد.

تمام کارگزاری‌هایی که می‌شناسیم دارای مجوز رسمی از سازمان‌های مربوطه هستند. اما انتخاب از میان آن‌ها به دلیل کیفیت خدمات، دانش سودآوری کارگزاران و نحوه پاسخگویی به سرمایه‌گذاران است که باعث ایجاد تفاوت‌های اساسی میان شرکت‌های مختلف می‌شود. شما می‌توانید کارگزاری خود را با توجه به رتبه‌بندی‌های سالانه و تجربه سایر سرمایه‌گذاران از مشتری‌مداری شرکت‌های مختلف انتخاب کنید. در انتخاب خود همچنین به سیستم‌های پاسخگویی، نحوه و سرعت پاسخ‌گویی، کیفیت مشاوره، سیستم معاملات آنلاین، خدماتی مانند تخفیف و اعتبار معاملاتی، میزان برقراری ارتباط و امکان مراجعه حضوری و . دقت کنید.

با توجه به مطالب بیان شده، حال می‌توان گفت که یک شرکت کارگزاری چیست. شرکت کارگزاری در واقع پل ارتباطی میان خریدار و فروشنده است و می‌تواند خرید و فروش اوراق بهادار، کالا، اوراق مبتنی بر کالا و سهام شما را میسر سازد. شما می‌توانید خدماتی مانند انجام معاملات، مشاوره، آموزش، مدیریت پورتفو و . را به منظور افزایش سودآوری خود از شرکت‌های کارگزاری مختلف دریافت کنید.

عملکرد کارگزار

عمده بحث ما در بخش چهارم فعالیت ها و قراردادهای بورسی و مسئولیت کارگزاران بورسی شامل می شوند، ما را تا انتهای بخش همراهی کنید.
شما عزیزان می¬توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه سرمایه گذاری در بورس و مشاوره حقوقی تخصصی درخصوص سرمایه گذاری درکشور عمان، توسط وکیل متخصص ایران و عمان مشاوره شوید.

وظایف و اختیارات

گفتار اول: وظایف و اختیارات ناظر بر خود سازمان
1) نمایندگی: سازمان در برابر اشخاص ثالث، اداره ها ، موسسه های دولتی ، موسسه های خصوصی و شهرداری ها همچنان که گفته شد هر چند مطابق اساسنامه سازمان هیات مدیره به عنوان نماینده سازمان در برابر اشخاص ثالث محسوب می شود ولی در عمل این نمایندگی به دبیر کل سازمان و یا مدیر عامل شرکت واگذار می شود.
2) تنظیم بودجه سالانه سازمان: مطابق بند 4 ماده 10 اساسنامه سازمان( دبیر کل سازمان) بودجه سالانه سازمان را همراه با پیشنهاد و اظهار نظر خود تنظیم می نماید و حداکثر تا 15 سال برای تصویب به هیأت مدیره بورس تسلیم می کند.
گفتار دوم : وظایف و اختیارات ناظر بر پذیرش شرکت ها ، کارگزاران ، بازار معاملات

وظایف و اختیارات ناظر بر پذیرش و حذف شرکت ها :

1-1) مطابق ماده 7 آئین نامه شرایط و ضوابط پذیرش سهام در بورس اوراق بهادار تشخیص مواردی که منجر به حذف نام شرکت از تابلوی فرعی خواهد شد، بر عهده دبیر کل سازمان است و مطابق تبصره 1 همان ماده شرکت که نام آن از تالار فرعی حذف گردیده تا یک سال پس از حذف نام ، حق تقاضای پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران را نخواهد داشت .
1-2) مطابق ماده2 آئین نامه فوق الذکر تشخیص مواردی که منجر به حذف نام شرکت ها از تابلوی دوم تالار اصلی و انتقال به تالار فرعی می گردد بر عهده دبیر کل سازمان است و مطابق تبصره 2 همان ماده، تشخیص دبیر کل، ظرف ده روز از تاریخ اعلام شرکت ذی ربط، قابل تجدیدنظر در شورای بورس خواهد بود .
به موجب ماده 5 آئین نامه فوق تشخیص حذف نام شرکت ها از تابلو دوم تالار اصلی از وظایف دبیر کل سازمان است و این تشخیص ، به موجب تبصره 2 همان ماده ظرف ده روز از تاریخ اعلام به شرکت ذیربط قابل تجدیدنظر در شورای بورس است.
وظایف ناظر به کارگزاران:
2-1) درج نام کارگزاران در لوحه کارگزاران : در بررسی شرایط اشتغال به کارگزاران گفته خواهد شد.که پس از پذیرش تقاضای داوطلب کارگزاران نام وی در لوح کارگزاران بورس اوراق بهادار جهت اطلاع عموم آگهی می¬شود و مطابق بند 10 اساسنامه سازمان وظیفه مذکور به عهده دبیر کل است.
2-2) به موجب بند 5 ماده7 اساسنامه سازمان: (هرگاه عضوی تصمیم به استعفاءاز عضویت سازمان بگیرد باید مراتب را کتباً به دبیر کل سازمان اطلاع دهد. دبیر کل سازمان، رونوشت استعفاء نامه او را بلافاصله رو لوحه آگهی های تالار بورس نصب می کند.)
وظایف ناظر به بازار معاملات :
مطابق ماده 7 آئین نامه معاملات بورس اوراق بهادار در مواردی که قیمت پیشنهادی سهام در هر جلسه ، نسبت به
قیمت تعیین شده بورس برای نخستین عرضه یا قیمت مندرج در تابلو بدون دلیل موجهی تغییر یابد دبیر کل سازمان
می تواند از انجام معامله جلوگیری نماید.

(فعالیتها و قراردادهای بورسی ، مسئولیت کارگزاران بورس)

وضعیت حقوقی اعضاء سازمان کارگزاران:

کارگزاران مهمترین رکن سازمان عملکرد کارگزار بورس محسوب می شوند؛ زیرا اعمال و وظایف بورس اوراق بهادار یعنی داد وستد اوراق بهادار صرفاً توسط آنان انجام می گردد.(ماده 1 آئین نامه اجرایی سازمان کارگزاران ) بنابراین وضعیف حقوقی آنان از جنبه های گوناگون از اهمیت زیادی برخوردار است. در این راستا می بایست با در نظر گرفتن مجموعه مقررات حاکم بر آنان و نیز با در نظر داشتن اصول و مبانی حقوقی کشورمان ، وضعیت حقوقی آنان مورد تجزیه و تحلیل واقع شود .در این مبحث به تعریف کارگزار و تبیین ماهیت حقوقی عملکرد وی و همچنین به تجزیه و تحلیل مواردی از قبیل اشتغال به کارگزاری، تکالیف و مسئولیت کارگزار خواهیم پرداخت.

گفتار اول : تعریف کارگزار

درمعنای لغوی کارگزاران به معنای (عامل ) مامور آمده است، و با وجود اینکه در میان مجموعه قوانین و مقررات و نیز دکترین ، تعریفی از کارگزاران به عمل نیامده است ؛ ولی به نظر میرسد که معنی اصلاحی آن از معنای لغوی آن چندان دور نیست؛ زیرا با در نظر گرفتن نقش و وظیفه کارگزاران می توان گفت که:
کارگزار: شخصی است که اوراق بهادار مورد معامله در بورس اوراق بهادار مورد معامله قرار می دهد واز آنجا که کارگزار بنا به دستور خرید و یا فروش مشتریان خود اوراق بهادار مربوط به آنان را مورد داد و ستد قرار می دهد بنا براین می توان گفت که کارگزار مأمور خرید و یا فروش اوراق بهادار از سوی مشتریان است .
ماده 11 قانون بورس کارگزاران بورس را به دودسته تقسیم می کند:
دسته اول اشخاص حقیقی هستند که مطابق مقررات بورس، به کارگزاری بورس پذیرفته می شوند.
دسته دوم موسسات مالی و اعتباری (اشخاص حقیق) ایرانی که صلاحیتشان از طرف بانک مرکزی مورد تأیید قرار گرفته باشد.

گفتار دوم : ماهیت حقوقی عملکرد کارگزار

تبیین ماهیت حقوقی روابط کارگزاران با مشتریان از مهمترین مسائلی است که پاسخگویی به آن بسیاری از نکات مبهم را روشن کرده و سبب می شود که روابط آنان با همدیگر در غیر از مواردی که قانون ذکر شده با توسل به اصول و قواعد حقوقی موجود تجزیه و تحلیل می شود.
در هیچ یک از قوانین و مقررات راجع به بورس حکم صریحی در این مورد وجود ندارد، ولی با توجه به موارد مشابه و با استفاده از وصف آنها می توان به این پرسش پاسخ داد.
در میان حقوقدانان در زمینه ماهیت حقوقی عملکرد کارگزار،اختلاف نظر وجود دارد استاد دکترحسن ستوده تهرانی می نویسد: «کارگزاران مشمول تعریف حق العمل کار می شود که به دستور و حساب مشتری معامله می نماید.»هرچند استاد در بیان نظر خویش توصیفی که استدلال مزبور را مورد تایید نماید ارائه نداده است ولی با این وجود به نظرمی رسد که این نظر بنا به دلایلی که بعداً نیز به تفصیل بیان خواهد شد صحیح نمی باشد؛ زیرا حق العمل کار بنا به تعریف قانون تجارت مشخص است که به اسم خود ولی به حساب دیگری معامله می نماید.
در حالی که کارگزار بورس شخصی است که به نام و حساب دیگری معامله می کند و صرفاً یک واسطه در معاملات بورس است لذا می توان کارگزار را نوعی دلال محسوب دانست یکی از حقودانان با این نظر موافق بوده و معتقدند که «کارگزاران بورس یک نوع دلال هستند که معاملات مربوط به سهام به وساطت آنها انجام می شود.»
با این وجود ذکر این مطلب ضروری به نظر می رسد که در تاجر بودن کارگزار ، خواه وی را حق العمل کار بدانند، خواه دلال، با وجود عدم تصریح در قانون تجارت و سایر قوانین موجود و نظر به این که عرف و عادت تجاری ، کارگزار را تاجر می دانند، هیچ اختلاف نظر و تردیدی میان حقوقدانان وجود ندارد.
دلایلی که وجود رابطه نیابتی مشتری و کارگزار و نیز دلال بودن وی را ثابت می کند به این ترتیب است:
عبارتی که در متون قانونی و آئین نامه های حاکم عملکرد کارگزار بر اوراق بورس بهادار به کار رفته اند همگی قوانین و شواهدی هستند که امکان شناسایی رابط کارگزاران با مشتریان را در قالب عقود نیابتی مانند عقد وکالت فراهم می نماید. در حقوق سایر کشورها نیز وضع به همین منوال است و رابطه حقوقی کارگزاران با مشتریان معمولاً در قالب نظریه نمایندگی مورد بررسی قرار می گیرد .
در تایید نظریه (دلال بودن کارگزار) می توان گفت که ماده 335 قانون تجارت دلال چنین تعریف شده است (کسی است که در مقابل اجرت واسطه انجام معاملاتی شده)با مراجعه در مجموعه مقررات حاکم بر بورس می توان کارگزار را نوعی دلال دانست .

گفتار سوم: اشتغال به کارگزاری

این گفتار در چهار قسمت به اختصار بررسی می شود:
بند اول : شرایط اشتغال به کارگزاری
کارگزار بورس اوراق بهادار نیازمند تخصص، هوشمندی، سرعت عمل ، صداقت وامانت است.
بند دوم :موانع و محدودیت اشتغال به کار گزاری
نظر به اهمیت حرفه کارگزار بورس اوراق بهادار و با توجه به این که خرید و فروش اوراق بهادار پذیرفته شده ، لزوماً و صرفاً توسط کارگزاران انجام می شود قانونگذار نه تنها اشتغال به این حرفه را تحت ضوابط بسیار دقیق و مشخص در آورده بلکه کارگزاران را از اشتغال به برخی از مشاغل دیگر و انجام برخی اعمال مادی و حقوقی ممنوع نموده است.
بند سوم :استعفاء، اخراج ، تعلیق کارگزار
مطابق بند 5 ماده 7 اساسنامه سازمان کارگزاران هرگاه عضوی تصمیم به استعفاء از عضویت سازمان بگیرد مراتب را باید کتباً به دبیر کل سازمان اطلاع دهد و دیبر کل سازمان نیز می بایست رونوشت استعفاء نامه اورا بلافاصله روی لوحه آگهی های بورس نصب نماید و موضوع را در همان روز کتبا به اطلاع اعضاء سازمان برساند.

اخراج کارگزار با تعلیق

الف) از بند 60 ماده 7 اساس نامه سازمان به هیات مدیره بورس اجازه می دهد عضو متخلفی را که رعایت قوانین بورس ، مقررات آئین نامه ها مواد اساسنامه یا مقررات دیگر را ننماید یا از اجرای تصمیمات هیأت مدیره بورس سرباز زند یا به تشخیص هیأت مدیره بورس رفتاری خلاف شئون حرفه ای خود داشته باشد یا به عملی بر خلاف مصالح و منافع بورس یا اعضاء سازمان انجام دهد اخراج یا تعلیق کند.
بند چهارم: حق الزحمه کارگزار
با توجه به این که عرف و عادت تجاری ، کارگزار را تاجر محسوب می دانند لذا انتفاعی بودن این شغل از ویژگی¬های بارز آن است و کارگزار نیز همانند دلال مستحقق اجرتی است که می بایست توسط طرفین معامله پرداخت گردد.
مبحث دوم : مسئولیت مدنی و کیفری کارگزار

گفتار اول : مسئولیت مدنی کارگزار

مسئولیت مدنی در حقوق به دو معنای عام و خاص به کار برده می شود.معنای عام آن که مترادف با مسئولیت حقوقی نیز هست در مقابل مسئولین کیفری به کار برده می شود .معنای خاص ، مسئولیت مدنی به مسئولیتی که از ضمان قهری ناشی می شود اطلاق می شود و در این معنا مسئولیت مدنی در مقابل مسئولیت قراردادی ناشی از نقض تعهد است قرار دارد.
مسئولیت تحویل اوراق مورد معامله پرداخت ثمن
معاملات بورس بدون حضور خریدار و فروشنده و صرفاً به نمایندگی کارگزاران صورت می گیرد (ماده 1 آئین نامه اجرایی سازمان بورس کارگزاران) مطابق قواعد کلی در مورد معاملات که توسط نمایندگان انجام می پذیرد. تعهدات قراردادی در مقابل اصیل ایجاد میگردد و هیچ تعهدی به نفع و یا ضرر نماینده به وجود نمی¬آید لیکن در مورد معاملات بورس اوراق بهادار به دلیل ویژگی های خاص آن قانونگذار در ماده 22 قانون بورس مقرر داشته است ( کارگزاران بورس مسئول تحویل اوراقی که فرخته است و پرداخت اوراقی که خریده است می باشد) بنابریان اگر خریدار ورشکسته گردد و یا به هر دلیل از پرداخت ثمن معامله کارگزار شخصاً مکلف به پرداخت ثمن است در صورتی که تاخیر در پرداخت ثمن معامله کارگزار شخصاً در مقابل فروشنده مسئول جبران زیان خواهد بود . همین طور است در مورد تحویل اوراق توسط کارگزار فروشنده موظف است تشریفات مربوط به انتقال سهام معامله شده را ظرف مدت هفت روز از تاریخ معامله انجام شده و سهام را تحویل خریدار نماید .

گفتار دوم :مسئولیت کیفری و انتظامی کارگزار

باید گفت که درمیان جرم کیفری و یا جرم و تخلف انتظامی از حیث عناصر تشکیل دهنده و ضمانت اجرای آن تفاوت وجود دارد.
تخلف انتظامی عبارت است از نقض مقررات صنفی یا گروهی ، که اشخاص به تبع عضویت در گروه آن را پذیرفته¬اند در حالی که تقصیر کیفری نقض قوانین کیفری است؛ به علاوه در تخلف انتظامی، نقض قواعد خاص گروه های کوچک اجتماعی یا حرفه ای بدون آنکه عمداً و یا سهواً در ارتکاب آن شرط باشد موجب مسئولیت کیفری است.
انواع تخلفات انتظامی و مجازات آنها:
1) تذکر کتبی بدون درج در پرونده.
2) اخطار کتبی آن در پرونده.
3) لغو پروانه.

اصول و قواعد حاکم بر معاملات بورس اوراق بهادار:

در بورس ماهیت حقوقی معاملات بورس اوراق بهادار گفته شد که این معاملات دارای ماهیت خاص خود هستند که آن را از سایر انواع معاملات شناخته شده در نظام حقوقی ایران متمایز می سازد . با این وجود ماهیت قرارداری انتقال سهام در بورس اوراق بهادار ، لزوم تبعیت این شیوه انتقال از قواعد عمومی قراردادها را ایجاد می نماید . بنابریان اعتبار قانون این معاملات و مترتب گردیدن آثار و تعهدات ناشی از آن مستلزم رعایت شرایط مقرر درماده 190 قانون مدنی است ، از همین رو معاملات سهام در بورس اوراق بهادار هریک از طرفین معامله می بایست اهمیت داشته باشد و موضع معامله باید معلوم باشد .
از سوی دیگر بر معاملات مربوط به سهام شرکتها اصول و قواعد دیگری نیز حاکم است که صرفاً اختصاص به این گونه از معاملات دارد. قواعدی از قبیل قاعده مصونیت انتقال گیرنده از عیوب ناشی از پذیره نویسی و تخصیص سهام و قواعد استایل از نمونه این قواعد اختصاصی است.

برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه سرمایه گذاری در بورس و مشاوره حقوقی تخصصی برای سرمایه گذاری دربازار سرمایه داخلی و بورس عمان وآگهی از فرایند و اسیب ها مطابق مقررات وساختارهای بومی هر دو کشور توصیه میکنیم از دانش وتجربه وکیل متخصص در حوزه فوق بهره گیرید.

عملکرد کارگزاری های بورس تهران تا پایان اسفند ماه ۹۷ اعلام شد: ۴۳ درصد از کل معاملات الکترونیکی در اختیار ۵ کارگزار

آمار معاملات ۱۲ ماهه ۹۷ نشان می دهد سهم معاملات برخط از معاملات نرمال بیش از ۸۱ / ۱۸ درصد بوده است.

به گزارش خبرطلایی به نقل از روابط عمومی بورس تهران، به نقل از اطلاعات منتشره مدیریت آمار و اطلاعات در ۱۲ ماهه سال ۹۷ از ۱۰۶ کارگزار فعال در بورس، ۱۰۲ کارگزار در معاملات آنلاین فعال بوده اند.

بر اساس این گزارش ۸۸ / ۴۲ درصد از کل معاملات الکترونیکی در ۵ کارگزاری انجام شده است که به ترتیب کارگزاری های مفید با ۱۶ / ۲۲ درصد، آگاه با ۳۰ / ۹ درصد، فارابی با ۲۹ / ۵ درصد ، مبین سرمایه با ۳۳ / ۳ درصد و تدبیرگران فردا با ۸۴ / ۲ درصد رتبه های اول تا پنجم را به نام خود ثبت کردند.

همچنین از کل معاملات، بیش از ۴۹۸ هزار میلیارد ریال خرید و فروش الکترونیکی بوده است که ۵۱ / ۱۵ درصد کل خرید و فروش می باشد.

بنابراین گزارش ارزش کل خرید و فروش در ۱۲ ماهه ۹۷، بیش از ۳۲۱۲ هزار میلیارد ریال بوده است.

براین اساس ارزش خرید و فروش خرد و بلوک معادل ۴۲ / ۸۲ درصد کل معاملات بوده است. همچنین ارزش خرید و فروش عمده

۲۰ / ۵ درصد از معاملات و ارزش خرید و فروش سایر ابزارهای نوین مالی ۴ / ۱۲ درصد از کل معاملات را به خود اختصاص داده است.

۲۶ درصد از کل معاملات سال ۹۷ در اختیار ۵ کارگزار

این گزارش می افزاید: تعداد ۵ شرکت کارگزاری ۲۱ / ۲۶ درصد کل ارزش معاملات را از ابتدای سال تا پایان اسفند ماه ۹۷ به خود اختصاص دادند.

شرکت های کارگزاری مفید با ۴۷ / ۸ درصد، ، کارگزاری بانک پارسیان با ۶۱ / ۴ درصد، کارگزاری خبرگان سهام با ۶۰ / ۴ درصد، کارگزاری صبا تامین با ۴۵ / ۴ درصد و کارگزاری آگاه با ۰۸ / ۴ درصد در رتبه های اول تا پنجم این جدول قرار دارند.

ارزیابی عملکرد شرکتهای کارگزاری بورس و اوراق بهادارتهران با استفاده از AHP فازی و TOPSIS

در محیط رقابتی امروز، ارزیابی مناسب عملکرد شرکتها نه فقط موضوعی مهم و حیاتی برای سرمایه گذاران و اعتباردهندگان می باشد، بلکه برای شرکتهایی که در همان بخش کار می کنند نیز از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. همچنین ارزیابی عملکرد وتعیین میزان رقابت پذیر شرکت ها به توسعه بخش نیز کمک می کند. هدف این مطالعه آن است ک عملکرد مالی شرکتها کارگزار بورس اوراق بهادار تهران را مورد ارزیابی قرار دهد. در این پژوهش، از روشهای AHP فازی و TOPSIS به منظور ارزیابی عملکرد شرکت های کارگزاری بورس و اوراق بهادار تهران استفاده شده است. پژوهش حاضر شامل استفاده از 5 معیار اصلی نقدینگی، سودآور ، امنیت، کارایی و رشد و 19 معیار فرعی در فرایند ارزیابی شرکتهای کارگزاری است. از میان شرکت های کارگزاری بورس و اوراق بهادار تهران که در سال 87 فعال و صورت های مالی این شرکتها در دسترس بودند، تعداد 39 شرکت به عنوان نمونه انتخاب و مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار گرقتند. بدین منظور، پس از آنکه وزن معیارها با استفاده از نظرات متخصصان و استفاده از روش AHPفازی محاسبه شد، با استفاده از نبستهای مالی شرکت های کارگزاری و بهره گیری از روش TOPSIS ، شرکت های مزبور مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار گرقتند.