ارزش بازار در بورس ایران

ارزش بازار(Market capitalization) چیست؟ نگاهی به ارزش بازار بورس های ایران و جهان

بزرگترین گروه های بورسی

اقتصاد ایران به شکل قابل توجهی به منابع نفتی وابسته است اما با این وجود، واحدهای تولیدی و بنگاه های اقتصادی مختلفی نیز در آن ایفای نقش می کنند و در حال حاضر شرکت هایی با ماهیت و حوزه فعالیت متنوع به وجود آمده ارزش بازار در بورس ایران اند و پذیرش برخی از این شرکت ها در بازار سرمایه، باعث شکل گیری گروه های مختلف در این بازار شده است و هر کدام از این گروه ها با توجه به موضوع فعالیت خود، میزبان تعدادی از آن هاست. هم اکنون در بازار سرمایه ایران، 49 گروه وجود دارد و در این مقاله قصد داریم شما را با بزرگترین گروه های بورسی آشنا کنیم.

بزرگترین گروه های بورسی

یکی از روش های ارزشگذاری شرکت ها، استفاده از «ارزش بازار» است و این مقدار از حاصل ضرب تعداد کل سهم های شرکت مذکور در قیمت فعلی سهام آن بدست می آید. به عنوان مثال در پایان روز کاری 19 دی ماه 1400، قیمت سهام شرکت فولاد خوزستان با نماد «فخوز»، 6150 ریال است و تعداد کل سهام این شرکت، 120 میلیارد است؛ بنابراین برای بدست آوردن ارزش بازار شرکت فولاد خوزستان بایستی 120 میلیارد سهم را در 6150 ریال ضرب کنیم که در اینجا عدد 738 هزار میلیارد ریال (73هزار و 800 میلیارد تومان) بدست می آید و اصطلاحا به این عدد، ارزش بازار گفته می شود.

بنابراین هر کدام از شرکت های پذیرفته شده ارزش بازار در بورس ایران در بورس و فرابورس دارای ارزش بازار هستند و این عدد با توجه به تلاطم های قیمت سهام این شرکت ها، دچار نوسان می شود. از سوی دیگر نیز، گروه های بورسی میزبان این شرکت ها هستند و ارزش بازار این گروه ها نیز تحت تاثیر نوسانات قیمتی سهام شرکت ها قرار می گیرد و به لحاظ ارزش بازار، بزرگترین گروه های بورسی شامل موارد زیر می باشند:

1. گروه محصولات شیمیایی
2. گروه فلزات اساسی
3. گروه استخراج کانه های فلزی
4. گروه چند رشته ای صنعتی
5. گروه سرمایه گذاری ها
6. گروه فرآورده های نفتی
7. گروه بانک ها و موسسات اعتباری
8. گروه خودرو و ساخت قطعات
9. گروه مواد و محصولات دارویی
10. گروه فعالیت های کمکی به نهادهای مالی واسط

نکته: توجه داشته باشید که ارزش بازار گروه ها و شرکت های گفته شده در این مقاله، مربوط به 19 ماه دی 1400 می باشد و ممکن است نوسانات و تغییرات قیمت سهام این شرکت ها، ترتیب گروه ها را با یکدیگر عوض کند.

گروه محصولات شیمیایی

در صدر بزرگترین گروه های بورسی، گروه محصولات شیمیایی قرار گرفته است و این گروه ارزش بازار 46,206,890.458 میلیارد ریالی دارد و اکثر شرکت های این گروه را پتروشیمی ها تشکیل می دهند. لازم به ذکر است که شرکت های فعال در گروه محصولات شیمیایی را می توان به عنوان شرکت های پربازده بازار سرمایه نام گذاری کرد و عمدتا سودسازی های خوبی دارند و در مجمع نیز میزان تقسیم سود نقدی آن ها مناسب است.

صنایع پتروشیمی خلیج فارس با نماد «فارس» که به عنوان بزرگترین شرکت فعال در بازار سرمایه شناخته می شود نیز در این گروه قرار دارد و ارزش بازار آن حدود 290 هزار میلیارد تومان است.

گروه فلزات اساسی

دومین گروه بزرگ بازار سرمایه، گروه فلزات اساسی با ارزش بازار 11,016,502.219 میلیارد ریال است. این گروه میزبان شرکت های تولید کننده فولاد، مس، آلومینیوم و. است و در بین فعالان بازار، همیشه به عنوان یک فرصت خوب برای سرمایه گذاری شناخته می شود. شرکت فولاد مبارکه اصفهان با ارزش بازار 290 هزار میلیارد تومانی علاوه بر این گروه، به عنوان یکی از بزرگترین شرکت های بازار سرمایه محسوب می شود.

گروه استخراج کانه های فلزی

در میان بزرگترین گروه های بورسی، استخراج کانه های فلزی در جایگاه سوم قرار دارد و ارزش بازار این گروه 5,840,058.663 میلیارد ریال است و شرکت های فعال در آن در حوزه استخراج معادن فلزی (سنگ آهن، مس، روی، منگنز و. ) فعالیت می کنند. شرکت معدنی و صنعتی گل گهر که با نماد «کگل» شناخته می شود، با ارزش بازار 220 هزار میلیارد تومانی بزرگترین شرکت این گروه است.

گروه چند رشته ای صنعتی

رتبه چهام در بین بزرگترین گروه های بورسی، متعلق به گروه چند رشته ای صنعتی است و علی رغم تعداد کم شرکت های فعال در آن، ارزش بازار آن 4,671,475.080 میلیارد ریال است. فعالیت اصلی شرکت های این گروه، سرمایه گذاری در شرکت های بورسی و غیربورسی است و برای تحلیل سهام آن ها از روش محاسبه ارزش خالص دارایی استفاده می شود. شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی (شستا) با ارزش بازار بالغ بر 150 هزار میلیارد تومان، بزرگترین شرکت این گروه به حساب می آید.

گروه سرمایه گذاری ها

پنجمین گروه در میان بزرگترین گروه های بورسی، گروه سرمایه گذاری ها است و ارزش بازار آن 3,261,235.322 میلیارد ریال است. شرکت های این گروه نیز اکثرا هلدینگ های سرمایه گذاری هستند و شرکت سرمایه گذاری پارس آریان که با نماد «آریان» در بازار پایه زرد فرابورس معامله می شود، با ارزش بازار 25 هزار میلیارد تومان به عنوان بزرگترین شرکت این گروه شناخته می شود.

گروه فرآورده های نفتی

گروه فرآورده های نفتی در بین بزرگترین گروه های بورسی، با ارزش بازار 3,139,160.811 میلیارد ریالی در جایگاه ششم قرار دارد و این گروه را عمدتا پالایشگاه های تاسیس شده در مناطق مختلف ایران تشکیل می دهند و سودآوری شرکت های فعال در آن به شکل مستقیم با قیمت نفت و دلار در ارتباط است. پالایشگاه های نفت اصفهان (شپنا) و بندرعباس (شبندر) با ارزش بازارهای 80 هزار میلیارد تومانی، بزرگترین شرکت های این گروه هستند.

گروه بانک ها و موسسات اعتباری

هفتمین گروه بزرگ بازار سرمایه، گروه بانک ها و موسسات اعتباری با ارزش بازار 3,088,398.192 میلیارد ریالی است و همانطور که از اسم این گروه مشخص است، نمادهای پذیرفته شده در آن، بانک ها و موسسات اعتباری هستند. بانک پاساردگاد که سهام آن با نماد «وپاسار» معامله می شود، با ارزش بازار بالغ بر 90 هزار میلیارد تومان، بزرگترین شرکت این گروه است.

گروه خودرو و ساخت قطعات

در رتبه هشتم این فهرست، گروه خودرو و ساخت قطعات قرار گرفته است و ارزش بازار آن 1,758,526.312 میلیارد ریال است و شرکت ایران خودرو با ارزش بازار 60 هزار میلیارد تومانی، بزرگترین شرکت این گروه محسوب می شود.

گروه مواد و محصولات دارویی

گروه مواد و محصولات دارویی میزبان شرکت های تولید کننده دارو و همچنین شرکت های پخش دارو و محصولات بهداشتی است و ارزش بازار آن 1,136,493.332 میلیارد ریال است و در حال حاضر شرکت دارویی تامین (تیپیکو) با ارزش بازار حدود 20 هزار میلیارد تومان، به عنوان بزرگترین شرکت این گروه نام گرفته است.

گروه فعالیت های کمکی به نهادهای مالی واسط

رتبه دهم در میان بزرگترین گروه های بورسی به گروه فعالیت های کمکی به نهادهای مالی واسط با ارزش بازار 823,423.000 میلیارد ریال تعلق گرقته است و در این گروه، شرکت های تامین سرمایه و شرکت های فراکابی (بورس تهران، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی) حضور دارند.

جمع بندی

بورس ایران متشکل از گروه های مختلف با موضوع فعالیت های متنوع است و هرکدام از این گروه ها ارزش بازارهای متفاوتی دارند و همین تفاوت ها باعث شکل گیری گروه های کوچک و بزرگ شده است.

ارزش بازار(Market capitalization) چیست؟ نگاهی به ارزش بازار بورس های ایران و جهان

شرایط عجیب و غریب اقتصادی این روزها و عدم امنیت مالی باعث شده تا مردم برای حفظ سرمایه های خود به بازار های ارزش بازار در بورس ایران سودده روی بیاورند. گاهی مسکن، گاهی خودرو، گاهی دلار و حالا هم بورس. تب تند سرمایه گذاری در بورس باعث شده تا افراد بعضا ناآگاهانه وارد این عرصه شده و سرمایه ی خود را از دست بدهند؛ از این رو سواد بورس داشتن و واقف بودن به زیر و بم این بازار می تواند ضامن حفظ سرمایه و سود دهی شما باشد. شاید یکی از ساده ترین ولی در عین حال مهم ترین تعاریف در بورس، تعریف باشد. Market capitalization یا ارزش بازار، سادگی این مفهوم در عین کاربردی بودن آن باعث شده تا سرمایه گذاران حساب ویژه ای روی آن به منظور تصمیم گیری برای خرید سهام شرکت های مختلف باز کنند. در ادامه به شرح و توضیح بیشتر این اصل خواهیم پرداخت.

ارزش بازار(Market capitalization) چیست؟ نگاهی به ارزش بازار بورس های ایران و جهان

ارزش بازار چیست؟

بطورکلی ارزش بازار از طریق ضرب تعداد سهام عرضه شده یک شرکت در قیمت هر سهم بدست می آید. برای مثال اگر تعداد سهام عرضه شده ی یک شرکت یک میلیون سهم باشد و قیمت هر سهم نیز 500 تومان باشد، ارزش بازار این شرکت برابر 500 میلیون تومان خواهد بود. پس با این حساب در بازار سهام ارزش یک شرکت برابر ارزش کل تعداد سهام عرضه شده ی آن است.

در واقع این ارزش بازار یک شرکت است که بزرگی یا کوچکی آن را مشخص می کند. از این حیث، زمانی که قیمت هر سهم افزایش پیدا کند در نتیجه ارزش بازار آن نیز افزایش پیدا کرده و رشد صعودی خواهد داشت. البته برعکس این قضیه هم صادق است؛ یعنی با کاهش قیمت هر سهم، ارزش بازار سهام آن شرکت کاهش خواهد یافت. همچنین در صورتی که ارزش هر سهم ثابت باقی بماند ولی شرکت سهام بیشتری را عرضه کند، موجب افزایش ارزش بازار آن شرکت می شود.

برای مشاهده ی ارزش بازار شرکت های مختلف می توانید به سایت http://www.tsetmc.com/ مراجعه کنید.

تشخیص ارزش یک شرکت مسئله ای مهم و در اکثر مواقع سخت است که به سادگی و به طور دقیق نیز قابل محاسبه نیست. در این بین ارزش بازار یکی از روش های ساده برای تشخیص این مهم است. تعیین ارزش بازار برای نشان دادن میزان بزرگی یک شرکت امری ضروری است، چرا که بزرگی یک شرکت یکی از اصولی است که نشانگر ویژگی هایی است که سرمایه گذاران به آن ها علاقه مند هستند (بطور مثال میزان ریسک).

ارزش بازار یک شرکت در ابتدا توسط عرضه اولیه آن مشخص می شود. یعنی تعداد سهامی که برای اولین بار توسط یک شرکت با قیمتی مشخص برای هر سهم، به بازار عرضه می شود. شرکت ها قبل از عرضه اولیه خود با کمک تکنیک های ارزش گذاری، مشخص می کنند در عرضه ی اولیه چند سهم و هر سهم با چه قیمتی باید به بازار عرضه شود.

پس از عرضه ی سهام یک شرکت در بورس، دیگر ارزش آن بر حسب عرضه و تقاضا در بازار محاسبه می شود. به زبان ساده، اگر برای سهام یک شرکت (حال به دلایل مختلفی) ، تقاضا زیاد باشد، قیمت سهام شرکت بالا می رود و در نتیجه ارزش بازار آن رشد می کند. و برعکس، اگر آینده ی شرکت برای سرمایه گذاران موفق به نظر نرسد، سهام دارن مجبور به فروش سهام خود با قیمت های پایین می شوند. که در نتیجه سهام آن شرکت افت می کند (اصطلاحا منفی می خورد) و ارزش بازار آن سقوط خواهد کرد.

ارزش بازار و استراتژی های سرمایه گذاری

دو عامل تاثیر بالا و سهولت اندازه گیری ریسک در سرمایه گذاری، باعث شده است تا ارزش بازار یکی از مهمترین شاخصه ها برای انتخاب شرکت ها برای سرمایه گذاری و همچنین تعیین استراتژی شما در قبال شرکت های بزرگ و کوچک باشد. در بازار بورس، شرکت ها بر حسب بزرگی ارزش بازارشان به 4 دسته تقسیم می شوند:

1.ارزش بازار بالا (لارج کپ)

این شرکت ها اصولا آن هایی هستند که ارزش بازار آن ها از 10 میلیارد دلار به بالاست. لارج کپ ها معمولا مدت زیادی ست که در بورس فعال هستند و جزو برترین ها در زمینه ی کاری خود محسوب می شوند. سرمایه گذاری در لارج کپ ها لزوما ضامن سود دهی فراوان در مدت زمان کم نیست، ولی در طول زمان سهام این شرکت ها پیوسته رشد خواهد داشت که باعث رسیدن یک سود مداوم به سهام داران خواهد بود. شرکت هایی نظیر مایکروسافت، اپل، فیسبوک، آی بی ام و. در این دسته قرار می گیرند.

2.ارزش بازار متوسط (مید کپ)

این کمپانی ها معمولا ارزش بازاری بین 2 تا 10 میلیارد دلار دارند. مید کپ ها معمولا صنایعی هستند که درون کمپانی های بزرگ تر تاسیس شده اند و به نوعی در حال توسعه اند. از آن جایی که این شرکت ها آنطور که باید و شاید جای پای خود را سفت نکرده اند، سرمایه گذاری در آن ها ذاتا درصد ریسک بیشتری نسبت شرکت های بزرگ دارد، ولی به واسطه ی پتانسیل رشد بالقوه ای که در این شرکت ها وجود دارد، مورد توجه سرمایه گذاران هستند.

3.ارزش بازار کم (اسمال کپ)

کمپانی هایی که ارزش بازار بین 300 میلیون تا 2 میلیارد دلار دارند در این دسته جای می گیرند. این کمپانی ها معمولا شرکت هایی تازه تاسیس هستند که در جهت رفع نیاز صنایع جدید و کمبود های بازار فعالیت می کنند. به دلیل سن کم این کمپانی ها، محدود بودن حوزه ی فعالیتشان و کوچک بودنشان، سرمایه گذاری در آن ها ریسک زیادی را شامل می شود.

4.ارزش بازار ناچیز (تاینی یا میکرو کپ)

شرکت ها و یا استارتاپ هایی با ارزش 50 تا 300 میلیون دلار، جزو این دسته هستند.(1) (2) (3) (4)

ارزش بازار بورس در ایران چقدر است؟
این روزها تب سرمایه گذاری در بورس به بالا ترین حد خود طی 51 سال فعالیت بازار بورس در ایران رسیده است. تورم بی سابقه ی 40 درصدی، سقوط آزاد ارزش ریال و تبدیل شدن آن به بی ارزش ترین پول دنیا، پایین آمدن نرخ سود سپرده های بانکی تا 15 درصد، بالا رفتن سرسام آور نرخ دلار و همچنین رکود در سایر بازار های سرمایه گذاری از قبیل خودرو و مسکن باعث شده تا سرمایه گذاران برای حفظ ارزش پولشان، نقدینگی های خود را به سمت بازار بورس روانه کنند.

تب ورود به بازار بورس به قدری بوده است که در دو ماهه ی ابتدایی امسال بیش از 200 هزار سرمایه گذار جدید وارد بازار سهام شده اند. این عدد برای کل سال 98 چیزی حدود 820 هزار نفر بوده است. ورود این تعداد افراد و تزریق نقدینگی به بازار بورس موجب شده تا ارزش این بازار رشد چشمگیری داشته باشد.

این رونق باعث شده تا در همین سال جاری چندین بار رکورد های جدیدی در تالار های مبادلات به ثبت برسد. آمار ها نشان می دهد سرمایه گذاران در دو ماهه ی ابتدایی امسال مبلغی معادل 40 هزار میلیارد تومان پول وارد این بازار کرده اند. این رقم با کل نقدینگی وارد شده به بازار سهام در سال 98 برابری می کند. این روند صعودی بازار سهام تا جایی پیش رفته است که از مرز 900 هزار واحد نیز عبور کرده است و طبق پیش بینی های انجام شده از یک میلیون واحد نیز عبور خواهد کرد.

طبق آخرین آمار، در حال حاضر ارزش بازار بورس ایران بالغ بر 4300 میلیارد تومان، معادل با 260 میلیارد دلار است. این اعداد ارقام نشانگر آن است که بازار بورس ایران یکی از پویا ترین بازار ها برای سرمایه است. این بازار هم اکنون در رتبه سی ارزش بازار در بورس ایران ام برترین بورس های جهان قرار دارد. (5)

بزرگترین بازار های بورس جهان

شاید بازار بورس و عرضه سهام در ایران بازاری نوپا و جوان باشد ولی قدمت این بازار در بعضی کشور ها به بیش از 200 سال نیز می رسد. در میان بورس های قدیمی بورس های نیویورک و لندن به ترتیب با 224 و 215 سال قدمت، در صدر قدیمی ترین های بازارهای بورس دنیا هستند. پس از این ها بورس مادرید با 185، بورس تورنتو با 155 و بورس بمبئی با 141 سال قدمت، در رده های بعدی قدیمی ترین ها جای می گیرند.

بورس لندن

بورس هنگ کنگ

بورس شانگهای

بورس توکیو

بورس نزدک

بورس نیویورک

نتیجه گیری

بازار بورس اگرچه در حال حاضر پر طرفدار ترین بازار برای سرمایه گذاریست و سود دهی خوبی نیز دارد ولی باید توجه داشت که این بازار نسبت به سایرین پیچیدگی های خاص خودش را دارد. باید توجه داشت که وضعیت بازار همیشه به یک شکل نیست و ممکن است با نوسانات زیادی روبرو شوید، پس حتما آگاهانه و با علم کافی وارد این بازار شوید.

ارزش واقعی بورس تهران

مهدی حیدری/ استادیار دانشگاه خاتم و موسسه مطالعات پیشرفته تهران علی ابراهیم‌نژاد/ استادیار دانشگاه صنعتی شریف دنیای اقتصاد : ساختار مالکیتی پیچیده و تودرتو در بازار سهام سبب شده است تا شاهد چندباره‌شماری ارزش بازاری شرکت‌ها در محاسبه مجموع ارزش بورس و فرابورس باشیم. در این شرایط محاسبه سایر شاخص‌های کلان بازار همچون بازده، نسبت قیمت به عایدی و نسبت اهرم بازار نیز به‌دلیل سهامداری متقابل و شبکه‌ای دچار تورش خواهد شد. در این گزارش با حذف اثر سهامداری شرکت‌ها در یکدیگر، وزن‌دهی شرکت‌ها مجددا محاسبه شده است. محاسباتی که نشان می‌دهد در پایان سال ۹۸، ارزش واقعی بازار سهام ۷۳ درصد ارزش اسمی آن است.

یکی از ویژگی‌های قابل‌توجه در بورس تهران، سهامداری مستقیم و غیرمستقیم شرکت‌های بورسی در یکدیگر است که ساختار مالکیتی پیچیده و درهم‌تنیده‌ای را ایجاد کرده است. این ساختار مالکیتی، از جنبه‌های مختلفی قابل بررسی بوده و تاثیرات مختلفی بر رفتار و عملکرد شرکت‌های حاضر در بورس تهران و نیز کلیت بازار دارد. یکی از حوزه‌هایی که از این ساختار سهامداری تاثیر می‌پذیرد، شاخص‌های کلان عملکرد بازار است. به‌عنوان مثال، بورس تهران طی سال‌های ۸۱ تا ۹۸ بازده متوسط سالانه حدود ۳۶ درصد داشته و مجموع ارزش بازار شرکت‌های بورسی و فرابورسی در انتهای سال ۹۸ به حدود ۲۴۲۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. این در حالی است که مالک بخشی از سهام بسیاری از شرکت‌های بزرگ بورس تهران، سایر شرکت‌های بورسی هستند. به‌طور مثال، در انتهای سال ۹۸ در میان ۱۰ شرکت بزرگ بورس تهران، تمام آنها حداقل یک سهامدار که خود شرکتی بورسی است، دارند. به‌عنوان نمونه، بیش از ۹۳درصد سهام پتروشیمی پارس (ششمین شرکت بزرگ بورس) در اختیار سه شرکت بورسی دیگر است. همچنین ۸۴درصد سهام شرکت ارتباطات سیار در اختیار شرکت مخابرات ایران و حدود ۷۷درصد سهام شرکت گل‌گهر (چهارمین شرکت بزرگ بورس) در اختیار ۶ شرکت بورسی دیگر است. به این معنا که بخش مهمی از ارزش بازار شرکت‌هایی که سهامدار این شرکت‌ها هستند، ناشی از ارزش مالکیت آنها در این سه شرکت است و بنابراین در محاسبه ارزش کل بورس تهران که جمع ارزش بازار همه شرکت‌های بورسی است، دوباره‌شماری صورت می‌گیرد. اگر خود این مالکان، سهامداران بورسی دیگری داشته باشند، این دوباره‌شماری تبدیل به چندباره‌شماری خواهد شد. به‌عنوان مثال، بیش از ۴۰درصد سهام سرمایه‌گذاری معادن و فلزات (ومعادن) در اختیار فولاد مبارکه است، بنابراین، بخشی از سهام گل‌گهر که تحت مالکیت «ومعادن» است، هم در ارزش بازار «ومعادن» منعکس شده و هم به‌صورت غیرمستقیم در ارزش بازار فولاد مبارکه انعکاس یافته است. بنابراین، برای محاسبه ارزش واقعی بورس تهران لازم است اثرات چندباره‌شماری ناشی از این ساختار سهامداری، حذف شود.

علاوه بر ارزش بازار، محاسبه سایر شاخص‌های کلان بازار همچون بازده بازار، نسبت قیمت به عایدی (P/ E) و نسبت اهرم بازار نیز به دلیل سهامداری متقابل و شبکه‌ای دچار تورش خواهد شد. دلیل تاثیرگذاری سهامداری متقابل بر شاخص‌هایی غیر از ارزش بازار این است که میانگین موزون هریک از این متغیرها که به‌عنوان شاخص کل بازار قلمداد می‌شود، مبتنی بر ارزش بازار ظاهری شرکت‌هاست، درحالی‌که با حذف اثر سهامداری شرکت‌ها در یکدیگر، نحوه وزن‌دهی شرکت‌ها نیز تغییر کرده و در نتیجه شاخص محاسبه شده نیز ممکن است کاهش یا افزایش یابد. پژوهش‌های مربوط به سایر بازارهایی که در آنها، مشابه بورس تهران، سهامداری شرکت‌های بورسی در یکدیگر رایج است نشان می‌دهد میزان تورش ایجادشده در شاخص‌های کلی بازار می‌تواند قابل‌توجه باشد. به‌عنوان مثال، در دهه ۱۹۹۰میزان ارزش واقعی بازار در بورس ژاپن بیش از ۳۰درصد کمتر از ارزش کل بازار اعلام شده (حاصل جمع ارزش بازار شرکت‌های بورسی) بوده است، به گونه‌ای که به دلیل در نظر نگرفتن اثر دوباره‌شماری و تورش ناشی از آن، بورس ژاپن به‌عنوان بزرگ‌ترین بورس جهان و بالاتر از بورس آمریکا شناخته می‌شد، اما پژوهش‌ها نشان می‌دهد با حذف این دوباره‌شماری از محاسبات بورس ژاپن، ارزش بورس آمریکا بسیار بیشتر از بورس ژاپن بوده است (فرنچ و پوتربا، ۱۹۹۱). این موضوع در مورد برخی بازارهای دیگر همچون نروژ، بلژیک و ایتالیا نیز نشان داده شده و اثرات آن بر شاخص‌های بازار ارزیابی شده است.

همان‌طور که گفته شد، سهامداری شرکت‌های بورسی در یکدیگر باعث دوباره‌شماری و ایجاد تورش در محاسبات شاخص‌های کلان بازار می‌شود. برای تشریح بهتر این موضوع، اثرات رابطه مالکیت بر ارزش کل بازار در دو حالت سهامداری یک‌طرفه و دوطرفه در قالب مثال بررسی می‌شود. منظور از سهامداری یک‌طرفه این است که شرکت «الف» سهامدار شرکت «ب» است. در مقابل، در سهامداری دوطرفه، علاوه بر سهامداری شرکت «الف» در شرکت «ب»، شرکت «ب» نیز متقابلا مالک بخشی از سهام شرکت «الف» است. شکل (۱) مثالی از این دو رابطه مالکیتی را به‌صورت شماتیک نشان می‌دهد.

برای درک بهتر تاثیر رابطه سهامداری یکطرفه بر ارزش بازار محاسبه شده، در شکل یک فرض کنیم شرکت «ب» ارزشی معادل یک تومان صرفا در دارایی فیزیکی (و نه پرتفوی سهام) دارد. همچنین، فرض کنیم شرکت «الف» نیز معادل یک تومان دارایی فیزیکی در ترازنامه خود داشته و به علاوه، معادل ۵۰درصد سهام شرکت «ب» را نیز در اختیار دارد. در این صورت، ارزش بازار شرکت «الف» برابر ۵/ ۱ تومان خواهد بود که حاصل‌جمع ارزش دارایی‌های فیزیکی و ۵۰درصد ارزش سهام شرکت «ب» است. به این ترتیب، مجموع ارزش بازار این دو شرکت برابر ۵/ ۲ تومان خواهد بود. این در حالی است که تنها ۲ تومان دارایی واقعی به این دو شرکت تعلق دارد و مثلا در صورت انحلال آنها، تنها ۲ تومان دارایی واقعی موجود خواهد بود. بنابراین، حاصل جمع ارزش بازار این دو شرکت، عددی بزرگ‌تر از ارزش واقعی آنهاست. طبیعتا هرچه درصد سهامداری شرکت «الف» در شرکت «ب» بالاتر باشد، این دوباره‌شماری بیشتر خواهد بود، و به علاوه، اگر شرکت دیگری سهامدار شرکت «الف» باشد، این دوباره‌شماری تکرار شده و افزایش خواهد یافت. بنابراین، درصد مالکیت شرکت‌های بورسی در یکدیگر و نیز تعدد ارزش بازار در بورس ایران لایه‌های سهامداری آنها، میزان تخمین بیش از حد ارزش بازار را افزایش می‌دهد.

در مورد سهامداری دوطرفه، فرض کنیم هر یک از دو شرکت «الف» و «ب» یک تومان دارایی فیزیکی و 50درصد سهام شرکت دیگر را در اختیار دارند. در این‌ صورت، ارزش بازار این دو شرکت را می‌توان به‌صورت رابطه زیر نوشت:

دو معادله فوق را به سادگی می‌توان حل کرد، و مقادیر زیر برای ارزش بازار این دو شرکت محاسبه ‌می‌شود:

به این ترتیب، مجموع ارزش بازار دو شرکت برابر 4 خواهد بود که معادل دو برابر جمع ارزش دارایی‌های فیزیکی آنهاست (2=1+1).

به‌صورت کلی، هرچه درصد سهامداری متقابل دو شرکت بالاتر باشد، میزان تخمین بیش از حد به‌صورت فزاینده‌ای افزایش می‌یابد. به‌عنوان نمونه، اگر دو شرکت «الف» و «ب» هریک 90درصد سهام یکدیگر را علاوه بر یک تومان دارایی فیزیکی دراختیار داشته باشند، می‌توان نشان داد که جمع ارزش بازار آنها 20 تومان (معادل 10 برابر جمع ارزش دارایی‌های فیزیکی) خواهد بود. در حالت کلی‌تر، اگر دو شرکت «الف» و «ب» a درصد از سهام یکدیگر را دراختیار داشته باشند، جمع ارزش آنها برابر ارزش دارایی‌های فیزیکی خواهد بود (بیرمن، 1990).

ارزش بازار هلدینگ را به‌صورت تابعی از درصد سهامداری متقابل با شرکت زیرمجموعه در مثال فوق نشان می‌دهد.

با توجه به توضیحات فوق، میزان دوباره‌شماری ارزش بازار بسته به ساختار و میزان سهامداری شرکت‌ها در یکدیگر می‌تواند تغییر کند. برای حذف اثر این دوباره‌شماری، لازم است ارزش بازار درصد مالکیت شرکت‌های بورسی از جمع ارزش بازار کل شرکت‌ها کسر شود. به‌عنوان ارزش بازار در بورس ایران مثال، در حالت سهامداری متقاطع 50 درصدی، ارزش مالکیت شرکت «الف» در «ب» معادل 50درصد ارزش بازار شرکت «ب»، یعنی یک تومان و ارزش مالکیت شرکت «ب» در «الف» نیز یک تومان است. به این ترتیب، جمع ارزش مالکیت این دو شرکت در یکدیگر 2 تومان است که اگر از ارزش کل بازار آنها، یعنی 4 تومان، کسر شود معادل ارزش واقعی آنها که صرفا ناشی از دارایی‌های فیزیکی است (2 تومان) خواهد شد.

پس از محاسبه ارزش بازار واقعی شرکت‌ها، جمع ارزش واقعی شرکت‌ها در انتهای سال 98 حدود 1775هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. این رقم معادل 73درصد ارزش اسمی بازار (2425هزارمیلیارد تومان) است. به این ترتیب، بیش از یک چهارم از کل ارزش بازار سهام ایران ناشی از دوباره‌شماری است که رقم قابل‌توجهی است [در محاسبات ارزش واقعی شرکت‌ها، در صورتی که ارزش روز سهام شرکت‌های بورسی تحت تملک یک شرکت از ارزش روز آن بیشتر باشد، ارزش بازار واقعی آن (تفاضل ارزش بازار اسمی و ارزش روز سهام تحت تملک) عددی منفی محاسبه خواهد شد. این مساله در مورد 20 شرکت وجود داشته است که برای حل این مشکل، در محاسبات مربوط به این شرکت‌ها، حداقل ارزش واقعی برابر صفر درنظر گرفته شده است]. صنایع مختلف بازار سهام ایران از جهت میزان تفاوت میان ارزش اسمی بازار و ارزش واقعی بازار، طیف گسترده‌ای را شامل‌ می‌شوند. نمودار 2 نسبت ارزش واقعی به ارزش اسمی 15 صنعت بورسی با بیشترین دوباره‌شماری را نشان می‌دهد. همان‌طور که انتظار می‌رود، «سرمایه‌گذاری‌ها» و «چندرشته‌ای صنعتی» به دلیل آنکه بخش بزرگی از دارایی آنها را سهام سایر شرکت‌ها تشکیل می‌دهد، نسبت ارزش واقعی به اسمی آنها بسیار پایین (به ترتیب 37درصد و صفر درصد) است. به عبارت دیگر، صنعت «چندرشته‌ای صنعتی» تمام ارزش بازار خود را از تملک سهام سایر شرکت‌های بورسی می‌گیرد که البته با توجه به ماهیت این صنعت که شامل هلدینگ‌های بزرگ بورسی است قابل درک است[این صنعت شامل چهار هلدینگ بزرگ بورسی یعنی سرمایه‌گذاری امید، سرمایه‌گذاری غدیر، سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی و سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی است]. صنعت مخابرات نیز به دلیل وجود شرکت ارتباطات سیار که بخش اعظم سهام آن در کنترل شرکت مخابرات است، نسبت ارزش واقعی به اسمی پایینی (57 درصد) دارد.

در مجموع می‌توان گفت که اولا صنایع مختلف بازار سهام ایران از نظر میزان دوباره‌شماری ارزش بازار، تنوع قابل‌توجهی دارند و ثانیا به نظر می‌رسد مساله دوباره‌شماری به‌خصوص در صنایع بزرگ بورسی رایج‌تر بوده و بنابراین درک آن اهمیت ویژه‌ای دارد. به‌عنوان مثال، از میان 15 صنعتی که بیشترین میزان دوباره‌شماری در آنها وجود دارد، 7 صنعت جزو 10 صنعت بزرگ بورس هستند.

در گام بعدی، تغییرات نسبت ارزش واقعی به ارزش اسمی بازار در طی زمان را بررسی می‌کنیم. نمودار 3 این نسبت را در بازه 18 ساله 1380 تا 1398 نشان می‌دهد. همان‌طور که مشاهده می‌شود، این نسبت از حداکثر 88درصد در سال 87 تا 73درصد در سال‌ 98 تغییر کرده است. در طی این سال‌ها، میانگین این نسبت، 79درصد بوده است.

علاوه بر ارزش بازار، بازده بازار نیز به دلیل چندباره‌شماری ارزش بازار شرکت‌ها دچار تورش می‌شود، زیرا بازده شاخص کل بر اساس میانگین موزون بازدهی سهام مختلف محاسبه می‌شود و تورش در ارزش بازار، محاسبات مربوط به بازده شاخص را نیز دچار خطا می‌کند. برای محاسبه ارزش دوباره‌شماری بر بازده بازار، ابتدا یک شاخص بازده کل (Total return index) با استفاده از ارزش اسمی بازار هر سهم به‌عنوان وزن آن در شاخص ایجاد می‌کنیم. دلیل ایجاد این شاخص به جای استفاده از شاخص کل بورس تهران این است که به دلایل مختلف از جمله وجود سهام فرابورسی در جامعه نمونه، شاخص محاسبه شده با شاخص کل اختلاف خواهد داشت و به منظور جلوگیری از تاثیرگذاری این اختلاف در محاسبات بر نتایج، اقدام به محاسبه مجدد شاخص کرده‌ایم. در ادامه، همین شاخص را با استفاده از ارزش بازار در بورس ایران ارزش واقعی بازار وزن‌دهی کرده و مجددا محاسبه می‌کنیم. اختلاف این دو شاخص که ناشی از تغییر در وزن هر سهم به دلیل تغییرات ارزش بازار آنها پس از حذف دوباره‌شماری است، تورش ناشی از دوباره‌شماری است. نمودار 4 روند این دو شاخص را در طی سال‌های 81 تا 98 نشان می‌دهد.

همان‌طور که در نمودار 4 مشاهده می‌شود، در سال‌های 81 تا 98، سرمایه‌گذاری در بازار سهام بازدهی حدودا 270 برابر داشته، درحالی‌که پس از حذف اثر دوباره‌شماری، این بازده به بیش از 385 برابر افزایش می‌یابد. به‌طور معادل، بازده اسمی بازار در طی دوره 18 ساله، معادل 36درصد سالانه بوده درحالی‌که بازده واقعی بازار معادل 39درصد است. بنابراین می‌توان گفت دوباره‌شماری به‌طور متوسط حدود 3 درصد از بازده بازار می‌کاهد.

در مجموع، می‌توان گفت که ساختار مالکیت شبکه‌ای در بازار سرمایه ایران باعث ایجاد خطا در دو شاخص مهم بازار یعنی ارزش کل بازار و بازده می‌شود، اما بر نسبت P/ E بازار و همچنین تخمین ریسک سیستماتیک سهام تاثیر چندانی ندارد.

French, K. R. , & Poterba, J. M. (1991). Were Japanese stock prices too high?. Journal of Financial Economics, 29(2), 337-363.ارزش بازار در بورس ایران

ارزش بازار بورس و فرابورس به ۷ هزار میلیارد تومان رسید

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: در حال حاضر ارزش بورس و فرابورس ۷ هزار هزار میلیارد تومان است؛ یعنی بیش از نقدینگی کل کشور و تقریبا معادل کل GDP کشور. برای همین بازار سهام برای دولت بسیار مهم است.

به گزارش خبرگزاری برنا، مجید عشقی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار شنبه شب در گفت و گو با رسانه ملی در خصوص عملکرد خود در سازمان بورس در ۱۰ ماه گذشته گفت: در این مدت تلاش کردیم تا بازاری کارا، شفاف و منصفانه داشته باشیم و التهابات بازار را مدیریت کنیم.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار افزود: در حال حاضر ارزش بورس و فرابورس ۷ هزار هزار میلیارد تومان است؛ یعنی بیش از نقدینگی کل کشور و تقریبا معادل کل GDP کشور. برای همین بازار سهام برای دولت بسیار مهم است.

وی با بیان این که در این مدت در صورتی که سقف‌گذاری نرخ سوخت خوراک صنایع انجام نمی‌شد، بسیاری از صنایع سودآور ما زیان‌ده می‌شدند، اذعان داشت: در دولت قبل بدعتی گذاشته شد که اساسنامه صندوق پالایشی یکم و دارایکم در دولت تصویب شد و تغییرات آن نیز در دولت باید مصوب شود. بند به بند اساسنامه این دو صندوق باید در دولت تصویب شود و برای همین زمانبر خواهد بود. پس از این تغییرات نیز، این دو صندوق نزدیک به NAV معامله خواهد شد؛ چرا که فرآیندهای بازار ارزش صندوق را به ارزش NAV خواهد رساند.

عشقی در ادامه با بیان این که ۱۵ مجوز جدید کارگزاری در ۱۰ ماه گذشته صادر شده است، گفت: متاسفانه از سال ۸۹ تا کنون هیچ مجوز کارگزاری داده نشده بود. ضمن این که در این مدت ۲۹ مجوز سبدگردان صادر شده است.

رئیس سازمان بورس اضافه کرد: از سال گذشته تاکنون ۴ مورد واریزی به صندوق تثبیت بازار سرمایه داشتیم و پیگیر ادامه واریزی‌ها هستیم.

وی همچنین با اشاره به این که عرضه خودرو در بورس کالا پیروزی شفافیت بر دلالان بود، تصریح کرد: با اعلام عرضه دو خودرو فیدلیتی و دیگنیتی، قیمت در بازار غیررسمی کاهش پیدا کرد. پس از عرضه نیز، قیمت این دو خودرو مجددا کاهش پیدا کرد. ضمن این که در سایت بورس کالا، تعداد و تاریخ عرضه‌های بعدی مشخص شده ارزش بازار در بورس ایران ارزش بازار در بورس ایران است.

به گفته عشقی بسته شدن نماد یکی از خطوط قرمز سازمان بورس است؛ چرا که بسته شدن نماد، تنبیه سرمایه‌گذار است نه شرکت. برای همین برای احقاق حقوق سرمایه گذار تلاش کردیم و بسیاری از نمادهای بازار پایه باز شده است. البته بعضی از نمادها عملکرد بسیار غیرشفافی دارند و صورت‌های مالی غیرقابل قبولی دارند. تلاش داریم با همکاری قوه قضائیه این معضل را نیز حل کنیم.

وی اذعان داشت: امسال همه شرکت‌ها سود خود را به صورت الکترونیک پرداخت می‌کنند. مشکل قدیمی دیگری، سودهای رسوب شده سهامداران در سال‌های گذشته بود که اکنون آن هم به صورت الکترونیکی توسط سپرده‌گذاری مرکزی و از طریق سامانه سجام پرداخت می‌شود.

رئیس سازمان بورس گفت: یکی از مصادیق بی‌عدالتی میان کارگزار و بازارگردان و مردم عادی که به معامله سهام می‌پرداختند، عدم نمایش عمق مظنه بود. سازمان برای رفع این بی‌عدالتی، عمق مظنه را در اختیار همه قرار داد؛ اگرچه که در هیچ کجای دنیا عمق مظنه به صورت رایگان در اختیار عموم قرار نمیگیرد.

اخبار بورس و اقتصادی، آموزش و تحلیل سهام - نبض‌بورس

فشار دولت به ناشران بورسی به دلیل کسری بودجه شدید | اعتراضات شرکت های بورسی به دولت بی نتیجه است

دولت در سالیان اخیر فشار‌های زیادی را به ناشران بورسی وارد کرده است، به طوری که حاشیه سود شرکت‌های بورسی را کاهش داده و در برخی مواقع شرکت‌های بورسی را متحمل زیان کرده است. در این شرایط ناشران بورسی باید راهی بیابند تا اعتراض‌های خود را به شکل‌های مختلف به دولت منتقل کنند. با توجه به اهمیت این موضوع با ندا بشیری کارشناس بازار سرمایه به گفتگو نشسته ایم.

تحلیل خچرخش امروز ۲۳ شهریور ۱۴۰۱ | سهم در کف دو ساله؟

امروز قصد داریم تا به بررسی سهام خچرخش به لحاظ تکنیکالی بپردازیم. این تحلیل صرفا یک پیش بینی از روند احتمالی نماد خچرخش در روزهای آینده بورس است.

حساب بانکی فعالان بورس، تجاری نیست/ در زمان فروش سهام، مالیات پرداخت شده است

کسی که در بورس معامله می کند، فعالیت شفاف اقتصادی دارد. همچنین مالیات معاملات بورسی خود را هم پرداخت کرده است، زیرا در بخش خرید سهم معاف از مالیات است و در زمان فروش سهام، نیم درصد مالیاتش را داده است.

اخبار لحظه‌ای و مهم ارز‌های دیجیتال | اتریوم ۳ هزار دلاری می‌شود

در ارزش بازار در بورس ایران این خبر شما می توانید جدیدترین و مهمترین اخبار ارز دیجیتال امروز را ببینید. اخباری که می تواند بازار ارزهای دیجیتال امروز را تحت تاثیر قرار دهد.

اخبار مهم کدال سه شنبه ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ | نرخ فروش محصولات کدام شرکت ها افزایش یافت؟

امروز سه شنبه ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ اطلاعیه‌های زیادی بر روی سایت کدال قرار گرفت که در این مطلب به بررسی مهمترین اطلاعیه‌ها خواهیم پرداخت.

پیش بینی بورس فردا چهارشنبه ۲۳ شهریور | فردا کدام گروه‌ها رشد می‌کنند؟

شاخص کل بورس تهران امروز برخلاف روز‌های اخیر روند صعودی به خود گرفت و در آستانه ۱٫۴ میلیونی قرار گرفت. بورس امروز سه‌شنبه ۲۲ شهریور ماه با رشد چهار هزار و ۱۵۶ واحدی مواجه شد و به محدوده یک میلیون و ۳۹۳ هزار واحدی رسید. آیا بورس سبز می‌ماند؟

گزارش بازار‌ها امروز ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ | تاریخ هاوینگ بیت کوین متاثر از چه عواملی است؟

به صورت روزانه نبض بورس وضعیت بازار‌های موازی بورس (بیت کوین، سکه، طلا و دلار) را بررسی خواهد کرد و ضمن مرور روند هفتگی این بازار‌ها به بررسی گزارش وضعیت قیمت و اخبار مهم بازار در همان روز خواهد پرداخت. بازار‌ها در روز جاری ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ چگونه بود؟

۱۰ خبر مهم برای بورس فردا چهارشنبه ۲۳ شهریورماه |خبری مهم برای سهامداران خودرو و نیروگاهی

خبرهای بسیار مهمی امروز در فضای رسانه ها منتشر شد که قطعا هر یک می توانند بر روی روند بورس فردا تاثیرگذار باشند. توصیه می شود قبل از معاملات فردا این ده خبر را بخوانید.

گزارش بورس امروز سه شنبه ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ | شاخص کل چقدر رشد کرد؟

شاخص کل بورس دوشنبه ۲۱ شهریور ۱۴۰۱ در نهایت با کاهش ۱۷۹۸ واحدی بر روی کانال یک میلیون و ۳۸۸ هزار و ۹۳۳ واحد آرام گرفت. گزارش بورس امروز سه شنبه ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ را بخوانید.

چرا شاخص کل نزولی شد؟

بورس امروز سه شنبه ۲۲ شهریور در مقایسه با روز‌های گذشته شرایط بهتری را تجربه کرد و شاخص‌ها همگی سبزپوش به کار خود پایان دادند. در چند روز گذشته، اما روند شاخص کل نزولی بود و از علی بهشتی روی کارشناس بازار سرمایه پرسیدیم که چرا شاخص کل نزولی شد و اوضاع بورس این گونه است؟

پیش بینی قیمت دلار | قیمت دلار با و بدون برجام چقدر خواهد بود؟

با ارزش بازار در بورس ایران توجه به اینکه دلار یکی از آیتم های بسیار تاثیرگذار بر اقتصاد و همچنین بازار سرمایه است، پرسش بسیاری از سهامداران این است که قیمت دلار با و بدون برجام حدودا چقدر خواهد بود؟ مریم محبی از کارشناسان بازارهای مالی به این پرسش پاسخ می دهد.

تحلیل خاور امروز ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ | در مسیر صعود؟

امروز قصد داریم تا به بررسی سهام خاور به لحاظ تکنیکالی بپردازیم. این تحلیل صرفا یک پیش بینی از روند احتمالی نماد خاور در روزهای آینده بورس است.

گزارش بازار‌ها امروز ۲۱ شهریور ۱۴۰۱ | پیش بینی بیت کوین

به صورت روزانه نبض بورس وضعیت بازار‌های موازی بورس (بیت کوین، سکه، طلا و دلار) را بررسی خواهد کرد و ضمن مرور روند هفتگی این بازار‌ها به بررسی گزارش وضعیت قیمت و اخبار مهم بازار در همان روز خواهد پرداخت. بازار‌ها در روز جاری ۲۱ شهریور ۱۴۰۱ چگونه بود؟

۱۰ خبر مهم برای بورس فردا | تعلیق یک نماد بورسی

بورس فردا سه شنبه ۲۲ شهریور در حالی کار خود را آغاز خواهد کرد که این ده خبر می‌توانند تا حدودی برای سهامداران مهم باشند؛ بنابراین توصیه می‌شود قبل از معاملات فردا این ده خبر را بخوانید.

پیش بینی بورس فردا سه شنبه ۲۲ شهریور | بورس فردا چگونه خواهد بود؟

امروز دوشنبه ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ بورس باز هم تغییرات چندانی را نداشت و شاخص‌ها اُفت چندانی را تجربه نکردند. تنها نکته بورس امروز تصویب تغییر اساسنامه دارایکم و پالایشی یکم در هیات دولت بود. در گفتگو با علی عباسیان به این پرسش پاسخ دادیم که بورس فردا چگونه خواهد بود؟

اخبار مهم کدال دوشنبه ۲۱ شهریور ۱۴۰۱ | خبری مهم برای سهامداران آسیاتک

امروز دوشنبه ۲۱ شهریور ۱۴۰۱ اطلاعیه‌های زیادی بر روی سایت کدال قرار گرفت که در این مطلب به بررسی مهمترین اطلاعیه‌ها خواهیم پرداخت.

گزارش بورس امروز دوشنبه ۲۱ شهریور ۱۴۰۱ | سودسازترین نمادهای امروز

شاخص کل بورس یکشنبه ۲۰ شهریور ۱۴۰۱ در نهایت با کاهش ۶۶۵۰ واحدی بر روی کانال یک میلیون و ۳۹۰ هزار و ۷۸۴ واحد آرام گرفت. گزارش بورس امروز دوشنبه ۲۱ شهریور ۱۴۰۱ را بخوانید.

مجمع ومشان ۱۴۰۱ | چقدر سود تقسیم شد؟

دولت چقدر اوراق در بورس فروخت؟

در شانزدهمین مرحله از حراج اوراق بدهی دولتی سال ۱۴۰۱، سه بانک و موسسه اعتباری غیربانکی ۶۸۰ میلیارد تومان سفارش خرید اوراق ثبت کردند که همه این سفارشات توسط وزارت اقتصاد پذیرفته شد.

کدام نمادها در مراحل افزایش سرمایه قرار دارند؟ | افزایش سرمایه نماد عرضه اولیه

تازه‌ترین جزییات افزایش سرمایه ۹ شرکت بورسی و فرابورسی اعلام شد؛ در این میان ۱ نماد عرضه اولیه اعلامیه پذیره نویسی عمومی خود را منتشر کرد و اطلاعیه آن بر روی سایت کدال منتشر گردید.