ارزش دفتری پرتفوی بورسی

در سایت انیگما تمامی دارایی‌های غیربورسی شرکت‌های سرمایه‌گذاری به همراه بهای تمام شده، ارزش‌گذاری و مازاد ارزش آن‌ها، نشان داده شده است.

ارزش خالص دارایی یا nav چیست ؟

ارزش خالص دارایی (Net Asset Value) یا به اختصار NAV ارزش خالص یک واحد تجاری را نشان می‌دهد و به عنوان ارزش کل دارایی‌های آن واحد منهای ارزش کل بدهی‌های آن محاسبه می‌شود.

این شاخص معیاری استانداردشده به حساب می آید که می‌توان از آن به‌منظور انجام مقایسه عملکرد شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده کرد. به‌عبارت‌دیگر ارزش دارایی‌های خالص, شاخصی در بورس اوراق بهادار است که برای ارزش‌یابی و برآورد ارزش ذاتی دارایی‌های شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری, استفاده می‌شود.

استفاده از NAV در شرکت‌های سرمایه‌گذاری

اصطلاح NAV در رابطه با ارزش‌گذاری و قیمت‌گذاری صندوق‌های سرمایه گذاری محبوبیت بیشتری دارد که با تقسیم اختلاف بین دارایی‌ها و بدهی‌ها بر تعداد سهام سرمایه‌گذاران حاصل می‌شود. ارزش خالص دارایی صندوق های سرمایه گذاری برای واحد هر سهم صندوق بیان می‌شود، زیرا استفاده از آن, معامله صندوق سهام را آسان‌تر می‌کند.

اغلب NAV به ارزش دفتری یک کسب‌وکار نزدیک یا برابر با آن است. شرکت‌هایی که پیش‌بینی می‌شود رشد بالایی داشته باشند, به طور سنتی بیشتر از آنچه NAV نشان می‌دهد ارزش دارند. NAV اغلب برای یافتن سرمایه‌گذاری‌های زیر قیمت یا بالاتر از قیمت نسبت به ارزش بازار مقایسه می‌شود.

NAV چگونه محاسبه می شود ؟

ارزش خالص دارایی, ارزش خالص یک صندوق یا شرکت را نشان می‌دهد و بر اساس کل دارایی‌های مجموعه و کل بدهی‌های آن محاسبه می‌شود. بدین ترتیب که ارزش کل دارایی‌ها منهای کل بدهی‌های آن مجموعه، برابر با ارزش خالص دارایی‌ها یا NAV آن مجموعه است.

NAV = بدهی‌ها – ارزش کل دارایی‌ها

ارزش خالص دارایی به ازای هر سهم (NAVPS) چگونه محاسبه می‌شود؟

جهت ارزش‌یابی هر واحد صندوق یا سهام شرکت سرمایه‌گذاری، باید خالص ارزش دارایی به ازای هر سهم را محاسبه کنیم که برابر است با رابطه بالا تقسیم بر تعداد واحد سهام.

محاسبه ارزش خالص دارایی (NAV)به روش‌های دیگر

روش اول:

NAV = ارزش افزوده دارایی‌های غیرجاری + سرمایه در گردش خالص + ارزش افزوده سرمایه‌گذاری‌ها

ارزش افزوده سرمایه‌گذاری‌ها برابر با ارزش روز سرمایه‌گذاری منهای بهای تمام‌شده سرمایه‌گذاری‌ها است.
سرمایه در گردش خالص نیز عبارت است از دارایی‌های جاری منهای بدهی‌های جاری، همچنین ارزش افزوده دارایی‌های غیر جاری از تفریق ارزش روز دارایی‌های غیر جاری و بهای تمام‌شده دارایی غیر جاری به دست می‌آید.

روش دوم:

NAV = ارزش روز بدهی‌ها- (مجموع ارزش روز دارایی‌های جاری + ارزش روز سرمایه‌گذاری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها + ارزش روز دارایی‌های جاری)

روش سوم:

روشی که در ایران در شرکت‌های سرمایه‌گذاری معمولاً در محاسبه NAV مرسوم است.

NAV = ارزش افزوده سرمایه‌گذاری‌ها + بهای تمام‌شده حقوق صاحبان سهام

NAV و صندوق های سرمایه گذاری مشترک

صندوق با جمع‌آوری سرمایه از تعداد زیادی سرمایه‌گذار تشکیل می‌شود. سپس از پول جمع‌آوری شده برای سرمایه‌گذاری در سهامی متنوع و اوراق بهادار مالی متناسب با هدف صندوق استفاده می‌کند. هر سرمایه‌گذار به نسبت مقدار سرمایه‌گذاری، تعداد مشخصی از سهام صندوق را مالک خواهد بود و می‌تواند در آینده سهام صندوق خود را بفروشد و سود یا ضرر آن را کسب کند.

به دلیل آنکه که خرید و فروش منظم سهام صندوق پس از راه‌اندازی صندوق شروع می‌شود، فرایندی برای قیمت‌گذاری سهام صندوق ضروری خواهد بود. این ساز و کار قیمت‌گذاری مبتنی بر NAV است. در نتیجه، وقتی ارزش خالص دارایی در واحد سهم یا NAVPS یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک به‌روز می‌شود، قیمت آن هم تغییر خواهد کرد.

برخلاف سهام که قیمت آن در هر ثانیه تغییر می‌کند، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک به صورت آنلاین معامله نمی‌شوند. در عوض، بر اساس روش قیمت‌گذاری پایان روز بعد و مبتنی بر دارایی‌ها و بدهی‌های آن‌ها قیمت‌گذاری می‌شوند.

سرمایه‌گذاران صندوق‌ها اغلب عملکرد صندوق را بر اساس تفاوت‌های NAV خود بین دو تاریخ مختلف ارزیابی می‌کنند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری و محاسبه NAV آن

آشنایی با ارزش خالص دارایی (NAV) در صندوق‌های سرمایه‌گذاری اهمیت زیادی دارد و می‌تواند یکی از ملاک‌های ارزیابی عملکرد صندوق‌ها در نظر گرفته شود. سرمایه‌گذاران با خرید واحدهای سرمایه‌گذاری در دارایی‌های صندوق سهیم می‌شوند، پس لازم است ارزش دارایی‌هایشان در صندوق را بدانند.

مخصوصاً اگر ارزش این دارایی‌ها با توجه به شرایط بازار همواره در حال تغییر باشد؛ همان‌طور که می‌دانید بخشی از دارایی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری به سهام شرکت‌ها اختصاص یافته که با نوسان روزانه سهام، افزایش یا کاهش می‌یابند. علاوه بر این، سود سهام تقسیم‌ شده توسط شرکت‌ها نیز به منابع صندوق اضافه شده و ارزش دارایی‌های آن و به طبع آن، ارزش واحدهای خریداری‌شده را افزایش می‌دهد.

ارزش خالص هر واحد صندوق در انتهای هر روز و بر اساس قیمت پایانی دارایی‌های آن محاسبه و از طریق سایت اختصاصی صندوق گزارش می‌شود.

NAV صدور چیست؟

به مبلغی که سرمایه‌گذاران برای خرید واحدهای جدید صندوق پرداخت می‌کنند، NAV صدور گفته می‌شود و اندکی بیش‌تر از ارزش خالص NAV هر واحد است. این تفاوت به این دلیل است که مدیر صندوق در خرید اوراق بهادار جدید باید هزینه‌ای را بابت کارمزد پرداخت کند و برای اینکه این کارمزد به سرمایه‌گذاران قدیمی تحمیل نشود، از سرمایه‌گذاران جدید دریافت می‌شود.

NAV ابطال چیست؟

چنانچه سرمایه‌گذاری به پول نقد نیاز داشته باشد و قصد فروش واحدهایش را کند، قیمت واحدها به‌صورت NAV ابطال محاسبه می‌شود. قیمت هر واحد در زمان ابطال با فرض کسر هزینه‌های مربوط به معاملات از بهای فروش دارایی‌های سبد، تعیین می‌شود و مبنای خالص پرداخت به شخص قرار می‌گیرد؛ یعنی هزینه کارمزد معاملات فروش، در نظر گرفته می‌شود و از ارزش خالص هر واحد کسر می‌گردد. بدین ترتیب NAV ابطال معمولاً کمتر یا مساوی NAV هر واحد است.

بنابراین قیمت صدور و ابطال واحدها نیز بر اساس NAV تعیین شده ارزش دفتری پرتفوی بورسی و هم جهت با تغییرات آن نوسان می‌کند. در نهایت سود یا زیان هر سرمایه‌گذار از محل تغییر ارزش واحدهای صندوق مشخص می‌شود.

مشکلات موجود در محاسبه NAV هر سهم صندوق های سرمایه گذاری

1. بعضی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورسی هم فعالیت‌های سرمایه‌گذاری می کنند و ارزش دفتری پرتفوی بورسی هم به انجام فعالیت‌های تولیدی و خدماتی میپردازند. مشخصا محاسبهNAV هر سهم در اینگونه شرکت ها فاقد محتوای خاصی می باشند.
2. در ایران شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورسی از نوعسرمایه ثابت می باشند به همین دلیل بر اساس قوانین اکثر کشورها اینگونه شرکت‌ها نیازی به محاسبه و ارائه NAV ندارند.
3. بسیاری از شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورسی، پرتفوی غیر بورسی دارند. ارزش گذاری شرکت‌های غیر بورسی که اکثرا حجم بزرگی از سرمایه‌گذاری‌ها را تشکیل می‌دهد با مشکلات و ابهامات زیادی روبه‌رو می باشد، به گونه ای که با اطلاعات برابر، NAV های کاملا متفاوتی را دو تحلیلگر مالی به دست می آورند. که دلیل تنوع در محاسبات می تواند نبود گزارش EPS و نوع فعالیت شرکت‌ها باشد.
4. اکثریت شرکت‌های سرمایه‌گذاری پذیرفته شده در بورس کشور فعالیت ترکیبی دارند به این معنی که علاوه بر مدیریت سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار اقدام به کنترل و مدیریت هلدینگ ها می کنند که عملیات هلدینگی باعث ایجاد پیچیدگی و ابهام در محاسبه NAV هر سهم می‌شود.
5. در محاسبهNAV هر سهم فرض بر این می باشد که شرکت‌ سرمایه‌گذاری به غیر از سبد سرمایه‌گذاری خود دارایی‌های با اهمیتی دیگری نداشته باشد.
   در صورتی که دارایی‌های تعداد زیادی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورسی ما دارای حجم زیادی از دارایی‌ها و اموال غیر سرمایه‌گذاری می باشد که محاسبه NAV هر سهم را خدشه دار می کند.

راهکارهای محاسبه NAV با توجه به تنوع شرکت‌های سرمایه‌گذاری

الف) گاهی برای رفع این مشکل می‌بایست سرمایه‌گذاری‌های شرکت را ارزش‌گذاری کنیم، سپس این رقم را با بهای تمام‌شده درج‌شده در صورت‌های مالی شرکت مقایسه کنیم.

درصورتی‌که ارزش بازار بیش‌تر از بهای تمام‌شده باشد، این مازاد ارزش نسبت به بهای تمام‌شده باید در محاسبه خالص ارزش دارایی‌ها در نظر گرفته شود، زیرا در حقیقت
این مازاد ارزش به هنگام ارائه اطلاعات در بخش دارایی‌ها در ترازنامه پنهان مانده است.
بنابراين فرمول محاسبه خالص ارزش دارايي‌هاي يك شركت به‌صورت زير به دست مي‌آید:

حقوق صاحبان سهام + مازاد ارزش سرمايه‌گذاري‌ها نسبت به بهاي تمام‌شده = خالص ارزش دارايي‌ها

ب) بديهي است انجام محاسبه فوق در زماني كه شركت سرمايه‌گذاري فعاليت‌هايي خارج از بورس داشته باشد، با مشکلاتی در خصوص محاسبه NAV مواجه می‌شود، كه علت آن نيز به فقدان بازار منصفانه براي ارزش‌گذاري سرمايه‌گذاري‌ها باز مي‌گردد. به‌منظور رفع این مشکل می‌توان ارزش روز پرتفوی خارج از بورس را معادل بهای تمام‌شده آن‌ها منظور نمود.

ج) با توجه به وجود نسبت‌های مالی که علاوه بر بی مقیاس کردن اعداد و اندازه‌ها، منجر به امکان مقایسه می‌شود، برای ارزیابی منصفانه قیمت سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری، از نسبت قیمت به خالص ارزش دارایی‌ها (P/ NAV) استفاده می‌شود.

این شاخص از دیدگاه علمی از اعتبار بالاتری در مقایسه با نسبت P/ E برخوردار است؛ زیرا سود (E) نماینده ارزش شرکت است و طبق فرمول گوردن، ما با استفاده از درآمدهای آتی یک دارایی، قیمت امروز آن دارایی را شناسایی می‌کنیم؛ درحالی‌که NAV مستقیماً ارزش واقعی دارایی را نشان می‌دهد. به معنای دیگر نسبت P/ NAV معادل یک واحد، نشان‌دهنده این است که قیمت جاری سهم منطبق با خالص ارزش دارایی‌های شرکت در حال معامله است.

د) دربرآورد NAV حاضر، ریز سرمایه‌گذاری‌های بورسی و خارج از بورس شرکت‌های سرمایه‌گذاری از آخرین صورت وضعیت پرتفوی منتشرشده شرکت‌ها در سامانه ناشران بورسی استخراج گردیده است. هم‌چنین برای استخراج حقوق صاحبان سهام از آخرین صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای منتشر شده‌ی شرکت‌ها استفاده می‌شود. گاهی ممکن است تاریخ آخرین ترازنامه منتشر شده با آخرین صورت‌وضعیت پرتفوی یکسان نباشد. در این حالت سودهای تقسیم‌شده مابین این دو تاریخ از سوی شرکت‌ها باعث کاسته شدن قیمت سهامشان گردیده، درحالی‌که به سرفصل سود انباشته در ترازنامه اضافه نگردیده است، لذا در محاسبات ذیل سود‌های تقسیمی محقق شده نیز به محاسبات اضافه می‌گردد.

مطالعات تجربی حسابداری مالی

تحقیق حاضر به آزمون تجربی توان مدل جهانی سه متغیره فاما و فرنچ (شامل سه متغیر ریسک سیستماتیک پرتفوی سهام، اندازه پرتفوی سهام و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار پرتفوی سهام) در تبیین بازده پرتفوی سهام در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته است و به دنبال یافتن پاسخ برای این پرسش است که آیا متغیرهای مطرح شده در مدل فاما و فرنچ در بازار سهام ایران . بیشتر تحقیق حاضر به آزمون تجربی توان مدل جهانی سه متغیره فاما و فرنچ (شامل سه متغیر ریسک سیستماتیک پرتفوی سهام، اندازه پرتفوی سهام و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار پرتفوی سهام) در تبیین بازده پرتفوی سهام در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته است و به دنبال یافتن پاسخ برای این پرسش است که آیا متغیرهای مطرح شده در مدل فاما و فرنچ در بازار سهام ایران نیز که شرایط اقتصادی خاص خود را دارد، قدرت تبیین و پیش بینی بازدهی پرتفوی سهام را دارا میباشد یا خیر. همچنین مقایسه ای بین قدرت تبیین این مدل و مدل ارزش گذاری دارایی های سرمایه ای (CAPM) صورت گرفته است. انجام تحقیق پیش رو در صورت کمک به پیش بینی بازدهی پرتفوی سهام به صورت شفاف تر و دقیق تر و درنتیجه اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاری مفیدتر اهمیت پیدا میکند. دوره زمانی انجام تحقیق، دوره 5 ساله از ابتدای سال مالی 1378 تا پایان سال مالی 1382 و نمونه انتخابی از بین شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی دوره انجام تحقیق میباشد که در ابتدای هرسال از سالهای تحقیق، براساس اندازه و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار به 6 پرتفوی تقسیم شده اند که فرضیه های تحقیق در خصوص این پرتفوی ها مورد آزمون قرار گرفته اند. نتایج تحقیق بیانگر آن است که در فرضیه های اول تا سوم که رابطه تک تک متغیرهای مطرح در مدل فاما و فرنچ با بازده پرتفوی سهام را بررسی میکند، رابطه معناداری بین ریسک سیستماتیک پرتفوی سهام و و بازده پرتفوی سهام در هیچ یک از پرتفوی ها وجود ندارد. بین اندازه پرتفوی سهام و بازده پرتفوی سهام، تنها در پرتفوی دارای اندازه بزرگ و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار بالا رابطه معنادار وجود دارد. در فرضیه چهارم که کل متغیرهای تحقیق در قالب مدل فاما و فرنچ مورد آزمون قرار گرفتند، مدل در پرتفوی دارای اندازه کوچک و نسبت ارزش دفتری بالا به ارزش بازار بالا و همچنین در پرتفوی دارای اندازه بزرگ و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار متوسط مورد تایید قرار گرفت. در مجموع، نتایج به دست آمده در این تحقیق نشان میدهد که جهت تبیین تغییرات بازده پرتفوی سهام در بازار بورس اوراق بهادار تهران، مدل سه متغیره فاما و فرنچ دارای قدرت بالاتری نسبت به مدل ارزش گذاری دارایی های سرمایه ای میباشد.

نسبت ارزش بازاری به ارزش دفتری ( نسبت P/B ) چیست؟

بررسی ها نشان می دهد تعداد قابل ملاحظه ای از شرکت های حاضر در بورس در حال حاضر کمتر از قیمت دفتری یا همان ارزش هنگام تأسیس خود معامله می شوند. در ادبیات اقتصادی بورس را ویترین اقتصادی هر کشور می دانند چرا که وضعیت بازار سهام می تواند نشان دهنده جو حاکم بر اقتصاد و تا حدودی آینده رونق و رکود باشد. بررسی ساز و کارهای بازار سهام نشان می دهد علاوه بر شاخص های کلان بازار مانند شاخص کل و. شاخص های دیگری نیز وجود دارند که توجه به آن ها تصویر دقیق تر و آینده نگرتری را از اقتصاد به دست می دهد.یکی از این نسبت ها، نماگر مهم نسبت ارزش بازاری به ارزش دفتری است یا همان P/B است. ممکن است در قدم اول برخورد با چنین کلمات و عباراتی برای سهامداران عادی کمی دلهره آور باشد و اینگونه تصور کنند که از این نسبت ها و نماگرها سردرنمی آورند ولی کمی دقت کافی است تا مشخص شود ماجرا به این پیچیدگی ها هم نیست.

نماگر نسبت ارزش بازاری به ارزش دفتری که میان بورس بازها و تحلیلگران به P/B معروف است در واقع نشان می دهد آیا قیمتی که اکنون یک سهم از یک بنگاه حاضر در بورس به آن قیمت معامله می شود از ارزش دفتری پرتفوی بورسی ارزشی که از نظر حسابداری در دفاتر حسابداری آن شرکت ثبت شده کمتر، بیشتر یا مساوی است. در یک جمله می توان گفت هرچه نسبت P/B برای سهام یک بنگاه بالاتر باشد، آن بنگاه وضعیت بهتری در بازار دارد. طبیعی است هرچه میانگین P/B تمام سهام موجود در بازار بهتر باشد، وضع آن بازار و در واقع وضع آن اقتصاد بهتر است حداقل از نظر نسبت میان ارزش بازار به ارزش دفتر. از آنجا که براساس استانداردهای حسابداری، بدهیها در ترازنامه به ارزش روز و داراییها به بهای تمام شده یا خالص ارزش بازیافتنی (هر کدام کمتر باشد) ثبت می شود بنابراین، اثر بسیار مهم تورم در سمت راست ترازنامه شرکتها منعکس نمیشود و به همین دلیل، نسبت P/B در حقیقت ارزش سهام را نسبت به ارزش خالص داراییهای شرکت با بهای تمام شده می سنجد. به این ترتیب در اقتصادهای تورمی، معمولا این نسبت در طول زمان، در صورتی که تجدید ارزیابی داراییها اتفاق نیفتد، رشد می کند چرا که شتاب رشد صورت کسر (قیمت سهام) از مخرج (خالص ارزش داراییها به بهای تمام شده) بیشتر است. از همین رو، این نسبت در بازارهای تورمی یک مقیاس بسیار محافظه کارانه برای ارزش گذاری سهام محسوب میشود و معمولا سهام دارای P/B حدود یک واحد از منظر تحلیلی ارزنده و جذاب توصیف می شوند. مقدار پایین این نسبت می تواند نشان دهنده این باشد که سهم زیر ارزش ذاتی قرار دارد همچنین می تواند به این معنا نیز باشد که مشکل بنیادی در شرکت وجود دارد.

مقایسه این نسبت در بازارهای سهام کشورهای مختلف نیز می تواند تحلیلگران را به تصویری روشن از شرایط بنگاه های هر کشور برساند.

بررسی ارزش بازاری در بازار سرمایه ایران نشان می دهد شرکت هایی که نسبت P/B در آن ها زیر یک واحد است، بیشترین فراوانی را در میان شرکت های بورسی دارند. به عبارت دیگر بیشترین سهم از ارزش بازاری متعلق به شرکت هایی است که پایین تر از ارزش دفتری خود مورد معامله قرار گرفته اند. از لحاظ تعدادی این طبقه شامل 52 شرکت می شود.

ارزش‌گذاری پرتفوی غیربورسی شرکت‌های سرمایه‌گذاری

در ارزش‌گذاری شرکت‌های سرمایه‌گذاری به روش محاسبه NAV ارزش پرتفوی بورسی و غیربورسی و حقوق صاحبان سهام مورد بررسی قرار می‌گیرند. دارایی‌های غیربورسی به آن دسته از دارایی‌هایی گفته می‌شود که در بورس قابل معامله نیستند. از جمله دارایی‌های غیربورسی می‌توان به خرید زمین، طلا، ارز و… اشاره کرد. همچنین مالکیت شرکت‌هایی که در بورس حضور ندارند، در زمره دارایی‌های غیربورسی شرکت قرار می‌گیرند. یکی از مهمترین ارزش دفتری پرتفوی بورسی عوامل مؤثر در دقت NAV شرکت‌های سرمایه‌گذاری، ارزش‌گذاری دارایی‌های غیربورسی آن ها است. اختلاف نظر زیادی برای ارزش‌گذاری این دارایی‌ها وجود دارد و برخی تحلیل‌گران تنها به محاسبه NAV براساس دارایی‌های بورسی شرکت‌های سرمایه‌گذاری بسنده می‌کنند. در صورتی‌که دارایی‌های غیربورسی تأثیر قابل توجهی در ارزندگی شرکت سرمایه‌گذاری دارند. روش‌های مختلفی برای ارزش‌گذاری پرتفوی غیربورسی یک شرکت وجود دارد. در این مقاله تلاش شده تا انواع روش‌های ارزش‌گذاری پرتفوی غیربورسی توضیح داده شود.

پرتفوی غیربورسی

شرکت‌های سرمایه‌گذاری پذیرفته شده در بورسی موظف هستند فعالیت‌های خود به‌صورت ماهانه در کدال منتشر کنند. این گزارش‌ها را می‌توان در قسمت «گروه اطلاعیه‌ها»، با انتخاب «گزارش عملکرد ماهانه» مشاهده کرد.

در اینجا آخرین گزارش ماهانه شرکت، مربوط به دوره یک ماهه منتهی به 1400/03/31 انتخاب شده است. در گزارش فعالیت ماهانه شرکت، می‌توان با انتخاب «صورت وضعیت پورتفوی شرکت‌های خارج از بورس»، وضعیت دارایی‌های غیربورسی آن شرکت را در دوره مدنظر مشاهده کرد.

نکته: گاهاً در صورت وضعیت پرتفوی شرکت‌های خارج از بورس، نام شرکت‌هایی که در بازار پایه فرابورس هستند نیز نمایش داده می‌شود. به عنوان مثال، در صورت وضعیت پرتفوی غیربورسی شرکت سرمایه‌گذاری غدیر، «توسعه سرمایه و صنعت غدیر» نمایش داده شده است. این شرکت در بازار پایه زرد فرابورس پذیرفته شده است.

ارزش افزوده این شرکت‌ها مانند دارایی‌های بورسی محاسبه می‌شود (مراجعه کنید به: مازاد ارزش دارایی‌های بورسی).

محاسبه مازاد ارزش پرتفوی غیربورسی

محاسبه ارزش افزوده یا مازاد ارزش دارایی‌های غیربورسی نیز مانند دارایی‌های بورسی، از کسر کردن بهای تمام شده آن دارایی از ارزش روز آن محاسبه می‌شود.

بهای تمام شده – ارزش روز = مازاد ارزش دارایی‌های غیربورسی

بهای تمام شده هر یک از دارایی‌های غیربورسی

مانند دارایی‌های بورسی، بهای تمام شده هر یک از دارایی‌های غیربورسی را می‌توانید از ستون «بهای تمام شده» در انتهای دوره، مشاهده کنید:

ارزش روز هر یک از دارایی‌های غیربورسی

یکی از بحث‌برانگیزترین و پرابهام‌ترین بخش‌ها در محاسبه NAV شرکت‌های سرمایه‌گذاری، تخمین ارزش روز دارایی‌های غیربورسی آن‌ها است. زیرا معمولاً اطلاعات کافی و قابل استناد از فعالیت و ارزش دارایی زیرمجموعه‌های غیربورسی در دسترس نیست. علاوه بر آن، روش‌های مختلفی برای ارزش‌گذاری شرکت‌ها وجود دارد که باعث ایجاد اختلاف نظر در میان کارشناسان و تحلیلگران می‌شود.

دقت کنید که دارایی‌های غیربورسی شرکت‌ها می‌تواند یک شرکت، زمین یا غیره باشد. برای پی بردن به ارزش آن‌ها، سه دیدگاه کلی وجود دارد:

• رویکرد دارایی محور (Asset-based approach)
• رویکرد بازار محور (Market-based approach)
• رویکرد درآمد محور (Income-based approach)

رویکرد دارایی محور:

همانطور که از اسم آن پیداست، در این رویکرد، دارایی‌های شرکت مورد بررسی قرار می‌گیرد و ارزش آن‌ها با توجه به ارزش روز آن‌ها در بازار، تعیین می‌شود. دارایی‌های یک شرکت می‌تواند مشهود (دارایی‌های فیزیکی اعم از ساختمان؛ زمین، تجهیزات، سهام و غیره) یا نامشهود (دارایی‌های غیرفیزیکی اعم از برند، حق مالکیت، ارزش دفتری پرتفوی بورسی علائم تجاری و غیره) باشد. برای سادگی کار معمولاً دارایی‌های مشهود را در این روش در نظر می‌گیرند. این رویکرد Cost Approach نیز نامیده می‌شود.

روش‌های ارزیابی دارایی‌ها، خود به سه روش زیر قابل انجام است:

• ارزش دفتری (Book Value)
• ارزش دفتری تعدیل شده (Adjusted book value)
• ارزش انحلال (ارزش تسویه یا Value Liquidation)

رویکرد بازار محور:

در رویکرد بازار، در واقع به مقایسه شرکت با سایر شرکت‌های مشابه آن پرداخته می‌شود. در مقایسه شرکت‌ها باید دقت لازم را بکار برد، زیرا ممکن است دو شرکت مشابه، از لحاظ بزرگی شرکت و اندازه بازار و غیره با یکدیگر متفاوت باشند. در این رویکرد از نسبت‌های زیر استفاده می‌شود:

• قیمت به فروش (P/S)
• قیمت به سود خالص (P/E)
• قیمت به سود ناخالص (P/EBITDA)

EBITDA مخفف Earnings Before Interest, Tax, depreciation and Amortization بوده که به معنی سود پیش از کسر بهره، مالیات و استهلاک است.

رویکرد درآمد محور:

این رویکرد به ارزش‌گذاری دارایی بر اساس درآمد احتمالی آن در آینده می‌پردازد. در واقع، در این روش با نگاه به گذشته اطلاعات مالی شرکت، سعی می‌شود میزان سودآوری آن دارایی در آینده، پیش‌بینی شود. روش‌های زیر از جمله روش‌های معمول در این رویکرد هستند:

• سرمایه‌گذاری جریان نقدی (Capitalization of cash flow)
• جریان نقدی تنزیل شده (Discounted cash flow)

روش‌های مختلف ارزش‌گذاری در مقاله روش‌های ارزش‌گذاری مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

یکی از رویکردهای پرکاربرد در ارزش‌گذاری شرکت‌ها، استفاده از ضرایب Multiples است. این روش بر این ایده استوار است که «دارایی‌های مشابه با قیمت های مشابهی به فروش می‌رسند»؛ یعنی چنانچه شرکت‌ها، مشابه و قابل مقایسه باشند، می‌توان ارزش یک شرکت را بر اساس سایر شرکت‌های مشابه، تعیین کرد.

در واقع، در روش تحلیل Multiple، به ارزش‌گذاری شرکت‌های مشابه از طریق شاخص‌های مالی یکسان پرداخته می‌شود. در این روش، فرض بر این است که یک شاخص مالی یکسان (به عنوان مثال P/E) را می‌توان برای تمامی شرکت‌های فعال در یک زمینه یا صنعت مشابه به کار برد.

شاخص‌های زیر از جمله ضرایب پرکاربردی است که در این روش استفاده می‌شوند:

• قیمت به ارزش دفتری (P/B)
• قیمت به فروش (P/S)
• قیمت به سود خالص (P/E)

نکات استفاده از نسبت P/E

نسبت P/E بیانگر ارزش کل بازار یک شرکت به ارزش کل سود حاصل از آن شرکت است. برای تخمین ارزش یک شرکت غیربورسی خاص با استفاده از نسبت P/E، باید با توجه به شرکت‌های مشابه و براساس ریسک و سودآوری مورد انتظار از آینده شرکت، مقداری را برای P/E در نظر بگیریم.

به عنوان مثال، کم ریسک‌ترین حالت سرمایه‌گذاری، سپرده بانکی است. در صورتی که 100 هزارتومان به صورت سپرده در بانک سرمایه‌گذاری کنید، با احتساب سود سپرده 20 درصد، هر سال معادل 20 هزار تومان سود می‌کنید، لذا نسبت قیمت به سود (P/E) آن برابر با 5 می‌شود. یا به عبارت دیگر، می‌توان گفت که 5 سال طول می‌کشد تا از طریق بازپرداخت‌ها، پول اولیه شما بازگردد. بنابراین هر چه این نسبت پایین‌تر باشد، بیانگر ارزندگی بالاتر شرکت است.

کم‌ریسک‌ترین حالت برای ارزش‌گذاری شرکت‌های غیربورسی بر اساس نسبت P/E این است که این نسبت را برابر با سود بانکی (P/E=5) در نظر گرفت. در این حالت ارزش شرکت براساس رابطه زیر محاسبه می‌شود:

5 × سود(زیان) خالص شرکت = ارزش شرکت

سود (زیان) خالص در گزارش صورت سود و زیان شرکت مورد بررسی، به‌صورت دوره‌ای توسط شرکت سرمایه‌گذاری در کدال منتشر می‌شود. توجه کنید در صورتی که شرکت غیربورسی، زیان‌ده باشد، ارزش شرکت برابر با بهای تمام شده آن در نظر گرفته می‌شود. یعنی مازاد ارزش شرکت صفر محاسبه می‌شود.

ارزش‌گذاری پرتفوی غیربورسی در انیگما

در ادامه ارزش‌گذاری شرکت «بین‌المللی توسعه صنایع و معادن غدیر» به عنوان یکی از دارایی‌های غیربورسی شرکت «سرمایه‌گذاری غدیر»، در سایت انیگما بررسی شده است.

در این‌جا می‌توان با انتخاب هر یک شرکت‌ها، اطلاعات مالی لازم جهت به‌کار بردن روش ارزش‌گذاری با ضرایب را مشاهده کرد.

به‌عنوان مثال در روش P/E باید سود خالص شرکت را ضرب در 5 کرد و ارزش شرکت زیرمجوعه را محاسبه کرد.

افراد می‌توانند ارزش‌گذاری مورد نظر خود را برای هر یک از شرکت‌های غیربورسی لحاظ و NAV را مطابق با ارزش‌گذاری خود مشاهده کنند. همچنین تیم تحلیل انیگما نیز برای هر یک از شرکت‌های غیربورسی تحلیل و ارزش‌گذاری را انجام داده است. نکات مهم تحلیلی مرتبط با هر یک از این شرکت‌ها و مفروضات تحلیل در بخش نکات تحلیل در اختیار کاربران قرار داده شده است.

اشاره به این نکته نیز ضروری است که یک شرکت سرمایه‌گذاری در پرتفوی غیربورسی خود می‌تواند مالک تمام یا بخشی از یک شرکت سرمایه‌گذاری دیگر باشد. در این حالت، برای محاسبه مازاد ارزش حاصل از این شرکت، باید NAV این شرکت نیز محاسبه شود. اختلاف میان NAV محاسبه شده ارزش دفتری پرتفوی بورسی ارزش دفتری پرتفوی بورسی با بهای تمام شده آن، برابر با مازاد ارزش شرکت سرمایه‌گذاری است.

علاوه بر آن، با وجود عدم دسترسی اطلاعات کافی و ابهامات بسیار در ارزش‌گذاری شرکت‌ها، عموماً برای شرکت‌های کوچک که تأثیر ناچیزی در ارزش شرکت سرمایه‌گذاری دارند، ارزش روز بازار آن‌ها برابر با بهای تمام شده آن‌ها در نظر گرفته می‌شود، لذا مازاد ارزش آن‌ها برابر با صفر است.

در سایت انیگما تمامی دارایی‌های غیربورسی شرکت‌های سرمایه‌گذاری به همراه بهای تمام شده، ارزش‌گذاری و مازاد ارزش آن‌ها، نشان داده شده است.

دارایی‌های غیربورسی شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بر اساس سه روش «تحلیل انیگما از آینده شرکت‌ها»، «بهای تمام شده» و «ضرایب Multiple» توسط انیگما ارزش‌گذاری شده‌اند. نکات تحلیل هر یک از دارایی‌های ارزش‌گذاری شده توسط گروه تحلیلی انیگما نیز قابل دسترس است.

نسبت ارزش بازاری به ارزش دفتری ( نسبت P/B ) چیست؟

بررسی ها نشان می دهد تعداد قابل ملاحظه ای از شرکت های حاضر در بورس در حال حاضر کمتر از قیمت دفتری یا همان ارزش هنگام تأسیس خود معامله می شوند. در ادبیات اقتصادی بورس را ویترین اقتصادی هر کشور می دانند چرا که وضعیت بازار سهام می تواند نشان دهنده جو حاکم بر اقتصاد و تا حدودی آینده رونق و رکود باشد. بررسی ساز و کارهای بازار سهام نشان می دهد علاوه بر شاخص های کلان بازار مانند شاخص کل و. شاخص های دیگری نیز وجود دارند که توجه به آن ها تصویر دقیق تر و آینده نگرتری را از اقتصاد به دست می دهد.یکی از این نسبت ها، نماگر مهم نسبت ارزش بازاری به ارزش دفتری است یا همان P/B است. ممکن است در قدم اول برخورد با چنین کلمات و عباراتی برای سهامداران عادی کمی دلهره ارزش دفتری پرتفوی بورسی آور باشد و اینگونه تصور کنند که از این نسبت ها و نماگرها سردرنمی آورند ولی کمی دقت کافی است تا مشخص شود ماجرا به این پیچیدگی ها هم نیست.

نماگر نسبت ارزش بازاری به ارزش دفتری که میان بورس بازها و تحلیلگران به P/B معروف است در واقع نشان می دهد آیا قیمتی که اکنون یک سهم از یک بنگاه حاضر در بورس به آن قیمت معامله می شود از ارزشی که از نظر حسابداری در دفاتر حسابداری آن شرکت ثبت شده کمتر، بیشتر یا مساوی است. در یک جمله می توان گفت هرچه نسبت P/B برای سهام یک بنگاه بالاتر باشد، آن بنگاه وضعیت بهتری در بازار دارد. طبیعی است هرچه میانگین P/B تمام سهام موجود در بازار بهتر باشد، وضع آن بازار و در واقع وضع آن اقتصاد بهتر است حداقل از نظر نسبت میان ارزش بازار به ارزش دفتر. از آنجا که براساس استانداردهای حسابداری، بدهیها در ترازنامه به ارزش روز و داراییها به بهای تمام شده یا خالص ارزش بازیافتنی (هر کدام کمتر باشد) ثبت می شود بنابراین، اثر بسیار مهم تورم در سمت راست ترازنامه شرکتها منعکس نمیشود و به همین دلیل، نسبت P/B در حقیقت ارزش سهام را نسبت به ارزش خالص داراییهای شرکت با بهای تمام شده می سنجد. به این ترتیب در اقتصادهای تورمی، معمولا این نسبت در طول زمان، در صورتی که تجدید ارزیابی داراییها اتفاق نیفتد، رشد می کند چرا که شتاب رشد صورت کسر (قیمت سهام) از مخرج (خالص ارزش داراییها به بهای تمام شده) بیشتر است. از همین رو، این نسبت در بازارهای تورمی یک مقیاس بسیار محافظه کارانه برای ارزش گذاری سهام محسوب میشود و معمولا سهام دارای P/B حدود یک واحد از منظر تحلیلی ارزنده و جذاب توصیف می شوند. مقدار پایین این نسبت می تواند نشان دهنده این باشد که سهم زیر ارزش ذاتی قرار دارد همچنین می تواند به این معنا نیز باشد که مشکل بنیادی در شرکت وجود دارد.

مقایسه این نسبت در بازارهای سهام کشورهای مختلف نیز می تواند تحلیلگران را به تصویری روشن از شرایط بنگاه های هر کشور برساند.

بررسی ارزش بازاری در بازار سرمایه ایران نشان می دهد شرکت هایی که نسبت P/B در آن ها زیر یک واحد است، بیشترین فراوانی را در میان شرکت های بورسی دارند. به عبارت دیگر بیشترین سهم از ارزش بازاری متعلق به شرکت هایی است که پایین تر از ارزش دفتری خود مورد معامله قرار گرفته اند. از لحاظ تعدادی این طبقه شامل 52 شرکت می شود.